Δευτέρα 24 Νοεμβρίου 2014

Δίων Χρυσόστομος: Ο εξέχων Έλληνας διανοούμενος του 1ου μ.Χ. αιώνα.

Δίων Χρυσόστομος, μια σπουδαία προσωπικότητα της ελληνικής διανόησης του 1ου αιώνα μ.Χ. 

Γράφει η Δήμητρα Ρετσινά Φωτεινίδου

Ο Δίων Κοκκηιανός Προυσαεύς, γνωστός και με το προσωνύμιο Χρυσόστομος, ήταν ρήτορας και φιλόσοφος, ένας από τους προδρόμους της Δεύτερης Σοφιστικής. Υπήρξε σύγχρονος του Πλουτάρχου, του Τάκιτου , του Πλίνιου του νεώτερου και του στωικού φιλοσόφου Επίκτητου. Γεννήθηκε στην Προύσα της Βιθυνίας μεταξύ των ετών 40 - 45μ.Χ.  και πέθανε στη Ρώμη μεταξύ του 115 -120μ.Χ. Η οικογένειά του ήταν επιφανής στον τόπο καταγωγής της. Ο πατέρας του, ο Πασικράτης, ήταν μέλος της τοπικής αριστοκρατίας (τάξη ιπποτρόφων), επίτιμος πολίτης της γειτονικής Απάμειας και Ρωμαίος πολίτης. Η μητέρα του ήταν επίσης Ρωμαία πολίτης, είχε δηλαδή την ρωμαϊκή πολιτεία (υπηκοότητα), λόγω της σχέσης του πατέρα της με τον Ρωμαίο αυτοκράτορα Κλαύδιο. Η οικογένειά του είχε διακριθεί για τις πολυάριθμες ευεργεσίες της προς το λαό της Προύσας, σύμφωνα με το πρότυπο αριστοκρατικής διαβίωσης στις επαρχιακές πόλεις της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Ως εξέχοντες λειτουργοί, οι πρόγονοι του Δίωνος είχαν χρηματοδοτήσει τη διοργάνωση αθλητικών αγώνων, την τέλεση τιμητικών ταφών, την ανέγερση ανδριάντων. Τα ίδια και περισσότερα, όπως την κατασκευή δημοσίων κτηρίων, εργαστηρίων, στοών και υδραγωγείων, φρόντισε αργότερα και ο ίδιος ο Δίων να γίνουν στη γενέτειρά του με την επιρροή που είχε στον αυτοκράτορα Τραϊανό.  


Ο Δίων έκανε πολλές περιοδείες στο ρωμαϊκό κράτος και συνδέθηκε φιλικά με τον Απολλώνιο Τυανέα και τον Ευφράτη τον Τύριο. Στη Ρώμη σπούδασε στη σχολή του στωικού φιλοσόφου Μουσώνιου Ρούφου, ο οποίος αν και ετρουσκικής καταγωγής, έγραψε στην ελληνική γλώσσα το έργο του. Η αττική ελληνική υπήρξε για όλη την ύστερη αρχαιότητα και για την περίοδο που ονομάζουμε Δεύτερη Σοφιστική, δηλαδή τους πρώτους τρεις μεταχριστιανικούς αιώνες που ταυτίζονται με την αυτοκρατορική ρωμαϊκή διοίκηση (imperium romanum) και την Pax Romana, η κοινή γλώσσα της αυτοκρατορίας, η lingua franca της μορφωμένης ελίτ από τη Ρώμη ως τις ασιατικές επαρχίες του κράτους.


Ο Δίων γνωρίστηκε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου με τον αυτοκράτορα Βεσπασιανό με τον οποίο είχε καλές σχέσεις. Όμως επί Βεσπασιανού έγιναν οι διώξεις των φιλοσόφων από τη Ρώμη. Αργότερα εκδιώχθηκε από τη Ρώμη και από την ιδιαίτερη πατρίδα του τη Βιθυνία ο ίδιος ο Δίων στις μέρες της απολυταρχικής κυβέρνησης του Δομιτιανού. Η εξορία του διήρκεσε περίπου 15 χρόνια (83-97μ.Χ.) και τα γεγονότα του εξόριστου βίου του τα περιγράφει ο ίδιος στους εξής Λόγους του: Βορυσθενικός (Λ.36), όπου αναφέρεται στην περιπλάνησή του στην Ολβία και στη χώρα των Σκυθών και των Γετών και στον Περί Φυγής ή Εν Αθήναις (Λ.13), όπου καταγράφει την νέα του πολιτιστική ταυτότητα, αυτή του ελεύθερου φιλοσόφου, που είναι απαλλαγμένος από τις υλικές ανάγκες και βιώνει μια πρωτόγνωρη σχέση με τον Εαυτό και τους άλλους. Τα κείμενα εξορίας των Ρωμαίων πολιτών, τόσο του Δίωνος όσο και του δασκάλου του Μουσώνιου Ρούφου, αλλά και του μαθητή του Δίωνος, Φαβωρίνου, που ήταν επίσης φιλόσοφος, καταγόταν από την Αρελάτη, (σημ. Arles της Γαλλίας) και έγραψε στην ελληνική αττική γλώσσα, αποτελούν συνέχεια μιας παλαιότερης παράδοσης, όπως αυτής των κυνικών φιλοσόφων Διογένη, Κράτη, Στίλπωνα, προσωπικής ενδοσκόπησης και αυτοπροσδιορισμού σε μια πλέον παγκοσμιοποιημένη κοινωνία υπό το σκήπτρο της ρωμαϊκής διοίκησης. Ας θυμηθούμε τον Ευριπίδη και το απόσπασμα από χαμένη τραγωδία του (Απ. 1047 Ν2): «Όπως οι ουρανοί είναι ανοιχτοί στο πέταγμα του αετού, έτσι όλη η γη είναι πατρίς του ευγενούς προσώπου».

 Οι διανοούμενοι φεύγουν είτε εξαναγκάζονται να φύγουν από την πόλιν και γίνονται πολίτες του Κόσμου. Απηχούν στο έργο τους και στην προσωπική τους ζωή τις αντιλήψεις των στωικών κυρίως φιλοσόφων, αλλά και των κυνικών. Φυσικά ο διανοούμενος είναι μια εξόριστη persona ακόμη και μέσα στον ίδιο του τον τόπο. Η παρρησία διώκεται αλλά συγχρόνως γίνεται η παραμυθία των διανοητών, οι οποίοι προτιμούν να ζουν εξόριστοι προκειμένου να είναι ελεύθεροι. Ο ελληνικός πολιτιστικός αυτοπροσδιορισμός γίνεται η αιχμή του δόρατος στη σύγκρουση με τη ρωμαϊκή εξουσία. Η εξορία γίνεται η επανατοποθέτηση από το τοπικό στο γενικό, από το ειδικό στο παγκόσμιο. Είναι το μέσο για την κατασκευή τη φιλοσοφικής αυθεντίας. Η ταύτιση του φιλοσόφου όχι με την πόλιν αλλά με τον κόσμο δίνει στην παρρησία ένα νέο νόημα. Πρόκειται για την πεποίθηση ότι η ανθρωπογεωγραφία είναι ο χώρος του προοδευτικού ατόμου, την πίστη που οδήγησε στο κίνημα του Κοσμοπολιτισμού, δηλαδή την Ιδεολογία που θέλει την ελευθερία και συνεργασία ανάμεσα σε σώφρονες, εκλεκτούς, επιεικείς ανθρώπους, ανεξάρτητα από τον τόπο καταγωγής τους ή την εθνικότητά τους, όπως λέμε σήμερα. Ο συνεκτικός δεσμός που ενώνει τους «πιστούς» στην Κοσμόπολιν είναι για τον αιώνα που εξετάζουμε (1ος αιώνα μ.Χ.) το «ελληνίζειν», δηλαδή η χρήση της ελληνικής κοινής γλώσσας, η οποία χάρη στις κατακτήσεις του Μ. Αλεξάνδρου εξαπλώθηκε σε όλη την Ασία. Το «ελληνίζειν» δεν περιορίζεται μόνο στη γλώσσα αλλά συνυφαίνεται με τις αξιακές αρχές του πολιτισμού, της πνευματικότητας και της ανδροπρέπειας.


Στην περίοδο της εξορίας του ο Δίων πήγε στο μαντείο των Δελφών για να πάρει χρησμό σχετικά με τα μέρη της περιπλάνησής του. Ο Δίων υιοθέτησε την ατημέλητη persona κατά τα πρότυπα του κυνικού Διογένη και έχοντας συντροφιά μόνο τον «Φαίδωνα» του Πλάτωνος και τον «Περί Παραπρεσβείας» του Δημοσθένη. Μετά τη δολοφονία του τυράννου Δομιτιανού το 96μ.Χ. ο Δίων ευρισκόμενος στην Ολβία (καλοκαίρι του 97μ.Χ.), έλαβε τα ευχάριστα νέα του επαναπατρισμού του. Όπως παραθέτει ο βιογράφος του Φιλόστρατος στο έργο του Βίοι Σοφιστών, ο Δίων βρισκόταν σε ένα στρατόπεδο λεγεωνάριων που στρατοπέδευε στη Μοισία, στις όχθες του Δούναβη, την εποχή που έγινε η στάσις των Πραιτωριανών στη Ρώμη (97μ.Χ.) Εκεί αφού «εγυμνώθη ρακέων ως πολύμητις Οδυσσεύς» συμβούλευσε τους στρατιώτες να δεχθούν ως νέο αυτοκράτορα τον Νέρβα.  Στη συνέχεια ο Δίων επισκέφθηκε την Ολυμπία της Ηλείας και έγραψε τον Λόγο 12, που ονομάζεται Ολυμπικός ή Περί της πρώτης του Θεού εννοίας. Στην Ολυμπία ήρθε σε επαφή με σημαντικά πρόσωπα της ελληνικής πολιτικής και διανόησης. 

Εφόσον το περιβάλλον έγινε ευνοϊκότερο λόγω της πολιτικής αλλαγής, ο Δίων πήγε στην ιδιαίτερη πατρίδα του, την Προύσα. Όταν ανέβηκε στον θρόνο ο αυτοκράτορας Τραϊανός (98 – 117μ.Χ.), ο Δίων κατόρθωσε, λόγω των καλών σχέσεων που είχε με τη νέα διοίκηση, να εκσυγχρονίσει και να καλλωπίσει την πόλη του. Με δωρεές του Τραϊανού αλλά και δικές του δαπάνες κατασκευάστηκαν στην Προύσα νέα οικοδομήματα, υδραγωγεία, ανδριάντες κ.ά. Αυτή όμως η ευεργετική δράση προκάλεσε τον φθόνο των συμπατριωτών του, οι οποίοι δεν δίστασαν να τον εγκαλέσουν για κατάχρηση δημόσιας περιουσίας και μάλιστα να υποκινήσουν κα εξέγερση του λαού με την ψευδή κατηγορία της πώλησης στη «μαύρη αγορά» κρυμμένου σιταριού την εποχή της σιτοδείας. Ο ίδιος ο Δίων περιγράφει τα γεγονότα στον Λόγο 46, που έχει τον τίτλο Προ του φιλοσοφείν εν τη πατρίδι. Εκεί αναφέρει: «τί ουν εστίν εφ’ ότω εμοί οργίζεσθε και άτιμον εξ απάντων εμέ και τον δεινα προβέβλησθε και λίθους και πυρ εφ’ ημας φέρετε;» Στον ίδιο Λόγο, όπως και σε πολλούς άλλους, λ.χ. στον Λ. 38. Προς Νικομηδείς, στον Λ.39.  Περί ομονοίας εν Νικαία, στον Λ. 40. Εν τη πατρίδι περί της προς Απαμείς ομονοίας και στον Λ. 41. Προς Απαμείς περί ομονοίας, ψέγει την υβριστική  συμπεριφορά των συμπολιτών του και τους συμβουλεύει να έχουν ομόνοια, κεντρική πολιτική έννοια στο έργο του Δίωνος. Στηλιτεύει τις κόντρες για τα προνόμια και τους τιμητικούς τίτλους, που υπήρχαν μεταξύ των ελληνικών μικρασιατικών πόλεων, γιατί έτσι βρίσκουν ευκαιρία οι ξένοι διοικητές, οι ρωμαϊκές αρχές δηλαδή, ώστε να επεμβαίνουν στα εσωτερικά των πόλεων και να εξαλείφουν τα όποια δικαιώματα αυτονομίας των. Ο Δίων τα τελευταία χρόνια της ζωής του τα πέρασε στη Ρώμη όπου και πέθανε γύρω στα 117 με 120μ.Χ.


Σάββατο 8 Νοεμβρίου 2014

Γερμανικός διοικητικός και οικονομικός ιμπεριαλισμός.

Το 2011 το ελληνικό Υπουργείο Εσωτερικών, η Ένωση Περιφερειών Ελλάδας, η Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδας και το Ομοσπονδιακό Υπουργείο Οικονομικών και Τεχνολογίας της Γερμανίας, υπέγραψαν πρωτόκολλο συνεργασίας για την προώθηση των μεταρρυθμίσεων στην ελληνική τοπική αυτοδιοίκηση. Το πρόγραμμα των μεταρρυθμίσεων είχε αποφασιστεί σε συνάντηση κορυφής στις Βρυξέλλες στις 12 Οκτωβρίου 2011 και η Γερμανία δεσμεύτηκε να παρέχει τεχνική βοήθεια στην Ελλάδα. Αυτή αφορά την εμπέδωση του Καλλικράτη και τον "εκσυγχρονισμό" των δομών της τοπικής αυτοδιοίκησης, δηλαδή την αποδιάρθρωση, τις ιδιωτικοποιήσεις και την αποφασιστική διείσδυση των γερμανικών εταιριών σε κερδοφόρα πεδία διαχείρισης που σήμερα εμπίπτουν την Τ.Α. 

Σύμφωνα με το περιοδικό ΑΡΔΗΝ, που έχει δημοσιεύσει μελέτη σχετικά με τη γερμανική διείσδυση στην Ελλάδα, ο πρωθυπουργός της Ελλάδος Αντώνης Σαμαράς και ο τότε υπουργός εσωτερικών Ευριπίδης Στυλιανίδης συνεργάστηκαν με τον επιτετραμμένο του γερμανικού κράτους στην Ελλάδα, Χανς Γιόακιμ Φούχτελ. Μαζί με τον Φούχτελ ήρθαν εκπρόσωποι μεγάλων γερμανικών εταιρειών (Zenith, Bavaria Klinik). Ο Φούχτελ δήλωσε πως στην ελληνική κοινωνία σκοπεύει να εφαρμόσει την εργασιακή μεταρρύθμιση που πραγματοποίησε η ερυθροπράσινη κυβέρνηση Σρέντερ - Φίσερ στην πρώην Ανατολική Γερμανία. Όμως το πρόγραμμα των ιδιωτικοποιήσεων στην Αν. Γερμανία αποτέλεσε σοκ για τον πληθυσμό, από το οποίο ακόμα δεν έχουν συνέλθει. Εξαιτίας του προγράμματος "μεταρρυθμίσεων" δύο εκατομμύρια εργαζόμενοι εγκατέλειψαν την Ανατολική Γερμανία και άλλοι τόσοι απέμειναν άνεργοι. Αυτό είναι το "μοντέλο" που θέλουν να προωθήσουν οι Γερμανοί στην Ελλάδα. 

Ο ίδιος ο Φούχτελ βλέπει την ελληνογερμανική συνεργασία ως διείσδυση της χώρας του στην ελληνική τοπική Αυτοδιοίκηση, γεγονός που τυγχάνει της αποδοχής όλων των κομμάτων της Γερμανίας. Δηλαδή όλα τα κόμματα της Γερμανίας συναινούν και αποδέχονται την αντιμετώπιση της Ελλάδας ως αποικίας. Είναι γνωστό ότι οι Γερμανοί, καθώς δεν είχαν πολλές αποικίες στην Αφρική ή στην Ασία, πάντοτε ήθελαν και εξακολουθούν να θέλουν να έχουν αποικίες εντός Ευρώπης. Στη σφαίρα επιρροής της Γερμανίας είναι η Φινλανδία, η Τσεχία, η Σλοβακία, η Αυστρία, η Πολωνία, η Σλοβενία, η Κροατία, η Ουκρανία. Από την εποχή της βασιλείας των Βαυαρών στην Ελλάδα ο γερμανικός παράγοντας έπαιζε καθοριστικό ρόλο στα ελληνικά πράγματα. Η αντίληψη που διατηρεί για την Ελλάδα ο Γερμανός υπουργός(!) Ελλάδος, Φούχτελ, το δεξί χέρι της Άγκελα Μέρκελ, βρίθει αποικιακών στερεοτύπων. Όπου βρεθεί εκθειάζει τη χώρα μας για τα τουριστικά της κάλλη, το καλό φαϊ και το πιοτό. Ακόμα και όταν ρωτήθηκε για τα αρνητικά στερεότυπα που κατασκευάζει συστηματικά το γερμανικό κατεστημένο για να δικαιολογήσει την πολιτική του στην Ελλάδα, αποκαλώντας τους Έλληνες "τεμπέληδες", "κλέφτες", "ανώριμους", απαντάει με "ήλιο και θάλασσα", δηλαδή εξυμνεί την Ελλάδα μόνο ως τουριστικό προορισμό. 

Η ταύτιση της Ελλάδας με την γραφικότητα και το φολκλόρ και το γενικότερο αποικιακό ύφος του κ. Φούχτελ δημιουργούν προβλήματα. Χαρακτηριστικό είναι ότι πρότεινε στο δήμαρχο Αθηναίων Γ. Καμίνη να οργανώσουν ειδική τελετή φιλίας των ελληνικών με τους γερμανικούς δήμους στην Αρχαία Ολυμπία, όπου οι δήμαρχοι της Ελλάδος θα φορούν ...χλαμύδες. Ο Φούχτελ αποκαλείται "φλογερός καμηλιέρης" λόγω της αγάπης του για τις καμήλες. Ανήλθε στη γερμανική κομματική ιεραρχία, διότι θεωρήθηκε ιδιαίτερα πιστός στην ηγεσία, ενώ ο ίδιος αρέσκεται να υπενθυμίζει ότι εκτοξεύθηκε στο πολιτικό χρηματιστήριο των χριστιανοδημοκρατών όταν διοργάνωσε "καμηλοδρομίες" για να διασκεδάσει τον πρώην ισχυρό άνδρα της γερμανικής συντηρητικής παράταξης, Χέλμουτ Κολ. Επί χρόνια ήταν γνωστός στο κοινοβούλιο για τη συστηματική συνήθειά του να καταγράφει όλες τις εισηγήσεις των βουλευτών του Χριστιανοδημοκρατικού κόμματος και να τις μεταφέρει στην ηγεσία. Για την Ελλάδα αναφέρει χαρακτηριστικά: "Δεν έχω φάει τόσο πολύ και τόσο καλά στη ζωή μου" στις ελληνικές πόλεις και χωριά. Τρώγοντας, λοιπόν, τζάμπα, μοιράζοντας καθρεφτάκια και χάντρες στους ...ιθαγενείς, ο Χανς Γιόακιμ Φούχτελ δεν παραβλέπει να προωθεί συστηματικά όλους του κεντρικούς πυλώνες της γερμανικής πολιτικής στην Ελλάδα. Κυρίως δεν παραλείπει να εκθειάζει τη σημασία της απορρόφησης του εργατικού δυναμικού της χώρας μας από τη γερμανική αγορά εργασίας , μια από τις κεντρικές στοχεύσεις της "Ελληνογερμανικής Συνέλευσης συνεργασίας", αλλά και ζήτημα αιχμής για τον μεγάλο κυβερνητικό συνασπισμό Χριστιανοδημοκρατών/Σοσιαλιστών. Ο ίδιος έχει αναφέρει: "αν αποτύχει η αποστολή μου στην Ελλάδα, θα είμαι ο τελευταίος Όθωνας". 

Τετάρτη 5 Νοεμβρίου 2014

Επαναστατικός, Σύγχρονος, Λαϊκός Διαφωτισμός! Μήπως τον έχουμε ανάγκη;



Επαναστατικός Ελληνικός Διαφωτισμός! 

Γράφει η Δήμητρα Ρετσινά Φωτεινίδου
           
 Ορθολογισμός και ευαισθησία, επιστήμη και ρομαντισμός, θεωρία και πράξη ήταν τα ιδεολογικά δίπολα του Νεοελληνικού Διαφωτισμού του 18ου αιώνα, την περίοδο δηλαδή της τουρκοκρατίας στην Ελλάδα και τα Βαλκάνια γενικότερα. Το ρεύμα αφύπνισης εμφανίστηκε σε μια περίοδο που ο σκοταδισμός και η καταπίεση δεν μπορούσαν πλέον να γίνουν ανεκτά από μια μεγάλη μερίδα ατόμων που είχαν ταξιδέψει,  είχαν ασχοληθεί με το εμπόριο και τις σπουδές και είχαν δημιουργήσει αξιόλογες ελληνικές παροικίες στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες (Μολδοβλαχία), το Βουκουρέστι, τη Βιέννη, την Οδησσό, το Παρίσι και αλλού.
            Στις μέρες μας βιώνουμε παρόμοιες καταστάσεις καταπίεσης και πνευματικής γήρανσης. Λείπουν οι πνευματικοί άνθρωποι που θα εμπνεύσουν τον κόσμο με τις ιδέες τους και το παράδειγμα δράσης τους. Κι αυτό συμβαίνει γιατί αυτές οι προσωπικότητες δεν ασχολούνται με την πολιτική αλλά επιλέγουν άλλους δρόμους δραστηριότητας… Έτσι μένει ελεύθερο το πεδίο για τον καθένα (ας μου επιτραπεί η έκφραση) άσχετο να ασχοληθεί με ζητήματα σοβαρά που απαιτούν τη συναίνεση των πολλών…
            Προσωπικά θαυμάζω και εμπνέομαι από το παράδειγμα δράσης των εκπροσώπων του Νεοελληνικού Διαφωτισμού και κυρίως από αυτό του Ρήγα Βελεστινλή, ο οποίος έδωσε και τη ζωή του –μαζί με τους συντρόφους του- για τα Δίκαια του Ανθρώπου. Τα έργα του Ρήγα είναι –θα μπορούσαμε να το ισχυριστούμε-  επίκαιρα. Γιατί η δικαιοσύνη και η ελευθερία, ο αγνός πατριωτισμός και ο πολιτικός φιλελευθερισμός (που είναι τελείως διαφορετική έννοια από τον οικονομικό φιλελευθερισμό) αποτελούν και σήμερα ζητούμενα. Στην περιβόητη Χάρτα του Ρήγα απεικονίζεται ο σκλαβωμένος ελληνισμός ως λιοντάρι που κοιμάται και υιοθετείται ως σύμβολο αγνής και δίκαιης δύναμης το ρόπαλο του Ηρακλή, του αγαπημένου μυθικού ήρωα των Ελλήνων. 

            Στα έργα του ο πρωτομάρτυρας της ελληνικής επαναστατικής ιδέας κάνει μαθήματα πατριδογνωσίας, ασκεί κοινωνική κριτική και καλεί σε πάνδημο ξεσηκωμό τους λαούς της Βαλκανικής. Στο γνωστό έργο του –Σύνταγμα επονομάζεται-  «Νέα Πολιτική Διοίκησις των κατοίκων της Ρούμελης, της Μικράς Ασίας, των Μεσογείων Νήσων και της Βλαχομπογδανίας» εκθέτει τον τρόπο λειτουργίας της ιδανικής πολιτείας που οραματιζόταν. Συγκεκριμένα στη αρχή του έργου του αναφέρει: «…το πλέον ωραιότερον βασίλειον (εννοεί την Ελλάδα) που εκθειάζεται από τους σοφούς(!), κατήντησεν εις μιαν βδελυρή αναρχία τόσο ώστε κανένας, οποιασδήποτε τάξεως δεν είναι σίγουρος για τη ζωή του, ούτε για την τιμή του, ούτε για τα υποστατικά του. Ο πλέον ήσυχος, ο πλέον αθώος, ο πλέον τίμιος πολίτης κινδυνεύει να γίνει θυσία των άγριων τοποτηρητών και ανάξιων μεγιστάνων του τυράννου… Ο δυστυχής λαός κινδυνεύει με αφανισμό λόγω της κακής και αχρείας διοίκησης, της στέρησης καλών νόμων και τον ουτιδανό ζυγό του δεσποτισμού…». 

            Ο Ρήγας Βελεστινλής οραματίζεται μια ευνομούμενη πολιτεία, όπου θα γίνονται σεβαστά τα φυσικά δίκαια του ανθρώπου. Και ποια είναι αυτά λοιπόν; Είναι η ισότητα, η ελευθερία, το δικαίωμα στην ιδιοκτησία… Και ο νόμος είναι εκείνη η ελεύθερη απόφαση που γίνεται με τη συγκατάθεση όλου του λαού και προστάζει ό,τι είναι δίκαιο και ωφέλιμο στην κοινωνία.  Γεγονός είναι πως τα φυσικά δικαιώματα του ατόμου είναι αποδεκτά και μας ανήκουν επειδή αναλογούν στην κοινή ανθρώπινη ιδιότητα, γιατί ανήκουμε στο ανθρώπινο είδος και όχι σε πιο στενές κατηγορίες. Δυστυχώς και η τυπική ισότητα σε καθεστώτα όπως το δικό μας εν έτει 2014 επισκιάζεται από διάφορα είδη καταπίεσης, όπως η οικονομική εκμετάλλευση, η κοινωνική περιθωριοποίηση και η πολιτισμική απαξίωση. Όταν το διακύβευμα είναι η καθημερινή επιβίωση , κάθε προσδοκία για κοινωνική βελτίωση ή πολιτισμική έκφραση εξαφανίζεται… Η καταπίεση υπονομεύει την ικανότητα των ανθρώπων να αποφασίζουν ποιος είναι ο καλύτερος προγραμματισμός για τη ζωή τους και τους στερεί τα μέσα για να τον πραγματώσουν. 

            Για να επανέλθω στον Ρήγα, παραθέτω ένα απόσπασμα από το επαναστατικό άσμα του, τον Θούριο: «Ψηλά στα μπαϊράκια σηκώστε τον σταυρόν και σαν αστροπελέκια χτυπάτε τον εχθρόν. Ποτέ μη στοχασθήτε πως είναι δυνατός, καρδιοκτυπά και τρέμει σαν τον λαγόν κι αυτός!».