Σάββατο 20 Ιουνίου 2015

Γιγαντομαχία Κιλκίς - Λαχανά 19,20,21 Ιουνίου 1913



Αχός φαλάγγων απ’ τον δρόμο
με σκόνη γέμισε ο αέρας
στην Μπάλτζα σ’ έξαρση ο κόσμος
είναι του «Ελληνικού» η μέρα…

Πρόκειται για προσκλητήριο -εθνικό εγερτήριο που τραγουδήθηκε όταν ο ελληνικός στρατός ξεκίνησε από το Μελισσοχώρι (πρώην Μπάλτζα) του νομού Θεσσαλονίκης για να απελευθερώσει τη Βόρεια και Ανατολική Μακεδονία από τους Βουλγάρους. Κατά τη διάρκεια του Β’ Βαλκανικού πολέμου συνέβη μια πραγματική εποποιία, «γιγαντομαχία», όπως ονομάστηκε η τριήμερη μάχη που διεξήχθη στα υψώματα του Κιλκίς και του Λαχανά στις 19, 20 και 21 Ιουνίου 1913 και στοίχισε τη ζωή σε πάνω από οχτώ χιλιάδες Έλληνες στρατιώτες και αξιωματικούς. Όπως είναι γνωστό από την Ιστορία, ο Β’ Βαλκανικός πόλεμος άρχισε ως απάντηση στις διεκδικήσεις της Βουλγαρίας για συγκυριαρχία στη Μακεδονία. Μάλιστα οι Βούλγαροι είχαν ως στόχο τους τη Θεσσαλονίκη και είχαν στείλει δύο τάγματα στην πόλη, τα οποία αιχμαλωτίστηκαν, ενώ οι βουλγαρικές στρατιωτικές δυνάμεις του στρατηγού Ιβάνωφ (59 τάγματα πεζικού και ικανός αριθμός πυροβόλων) είχαν οχυρωθεί και  καθηλωθεί στην περιοχή Κιλκίς – Λαχανά.


Ο Β’ Βαλκανικός πόλεμος είναι πόλεμος της νέας πλέον συμμαχίας Ελλήνων και Σέρβων εναντίον της Βουλγαρίας. Στις 19 Μαϊου 1913 υπογράφηκε στη Θεσσαλονίκη η Συνθήκη Ειρήνης, Φιλίας και Συνεργασίας μεταξύ Ελλάδος και Σερβίας. Στις 19 Ιουνίου 1913 το Ελληνικό Γενικό Στρατηγείο εγκαταστάθηκε στο Μελισσοχώρι  για να διευθύνει τις πολεμικές επιχειρήσεις. Αρχιστράτηγος ήταν ο βασιλιάς Κωνσταντίνος ΙΒ’ και στο Επιτελείο του συγκαταλέγονταν ο Βίκτωρ Δούσμανης, ο Ιωάννης Μεταξάς και ο Ξενοφών Στρατηγός. Πρέπει να αναφερθεί ότι χάρη στον ηρωισμό και την αυτοθυσία των στρατευμένων που απάρτιζαν τις ελληνικές Μεραρχίες εκδιώχθηκαν οι Βούλγαροι από την Κεντρική και Ανατολική Μακεδονία. Ανάμεσα στους στρατευμένους υπήρξαν πολλοί από διάφορα μέρη της κυρίως Ελλάδος (Πελοπόννησο, Κρήτη, νησιά Αιγαίου, Κύπρο), καθώς και Έλληνες εθελοντές του Πόντου, του Καυκάσου, της Μ. Ασίας και πατριώτες της διασποράς από την Αμερική και την Ευρώπη. Επίσης ως στρατευμένοι μαχητές υπηρέτησαν και οι λογοτέχνες Στρατής Μυριβήλης και Βασίλης Ρώτας.

Οι μεγάλες απώλειες των ελληνικών δυνάμεων οφείλονται και στο γεγονός ότι το πεζικό σε πολλές περιπτώσεις βάδιζε ακάλυπτο και δεχόταν τα πυρά του βουλγαρικού πυροβολικού, ενώ στην προσπάθεια να εξακριβωθεί το ακριβές σημείο βολής του εχθρού έχασαν τη ζωή τους και πολλοί διοικητές του στρατού. Ένα άλλο πάλι χαρακτηριστικό των φονικών μαχών ήταν ότι ο ελληνικός στρατός με πολύ ακμαίο φρόνημα ορμούσε και πολεμούσε δια της λόγχης και χάρη στις λυσσώδεις προσπάθειες των στρατιωτών και των διοικητών τους καταλάμβαναν το ένα μετά το άλλο τα βουλγαρικά χαρακώματα.



Οι πέντε Μεραρχίες που επιτέθηκαν στο λόφο του Κιλκίς ήταν οι εξής: 2η, 3η, 4η, 5η και 10η. Οι άλλες τρείς Μεραρχίες, 1η, 6η και 7η, επιτέθηκαν στα υψώματα του Λαχανά. Ανάμεσα στα θύματα ήταν ο Λάκωνας Ταγματάρχης του Συντάγματος Καλαμάτας Αντώνιος Κουτήφαρης, ο Συνταγματάρχης Αντώνιος Καμπάνης (Σύνταγμα Ναυπλίου), ο οποίος είχε διακριθεί στη μάχη της Πόρτας στο Σαραντάπορο οχτώ μήνες πριν, ο Συνταγματάρχης Φωκίων Διαλέττης (1ο Σύνταγμα Αθηνών), ο Αντισυνταγματάρχης Κ. Καραγιαννόπουλος, ο Ταγματάρχης Ιατρίδης ( 8ο Τάγμα Ευζώνων, 6ης Μεραρχίας), ο Αντισυνταγματάρχης Πυροβολικού, Ανδρέας Κορομηλάς , ο Ταγματάρχης Αναστάσιος Κατσιμήδης, ο Συνταγματάρχης Ιωάννης Παπακυριαζής και χιλιάδες άλλοι επώνυμοι και ανώνυμοι ήρωες.



Στη μάχη του Λαχανά διακρίθηκε ο Ταγματάρχης των Ευζώνων Ιωάννης Βελισσαρίου, ο αποκληθείς και Μαύρος Καβαλάρης.  Το 9ο Τάγμα του ονομάστηκε Αθάνατο. Οι Εύζωνοι του Βελισσαρίου περίμεναν διαταγή για γενική επίθεση στις 3 το μεσημέρι (ημερομηνία: 21  Ιουνίου) στον Πράσινο Λόφο στον Λαχανά. Με το που πήγε η ώρα 3η μ.μ. ο Βελισσαρίου, φοβούμενος μήπως η έφοδος είχε ανασταλεί δίνει αυτός πρώτος το σύνθημα «Εμπρός» και τότε με σάλπιγγες, ιαχές και πυρά ένθεν κακείθεν  όρμησαν οι εύζωνοι και μέσα σε 20 λεπτά ο Πράσινος Λόφος είχε καταληφθεί δια της λόγχης!




Σύμφωνα με το Γενικό Επιτελείο Στρατού, η νίκη προδίκασε την έκβαση του Β’ Βαλκανικού Πολέμου. Από το Κιλκίς τα ελληνικά στρατεύματα προχώρησαν στην Δοϊράνη, στη Κερκίνη, στην Στρωμνίτσα, στο Δελή Ρισάρ, στα Στενά της Κρέσνας.  Όμως οι απώλειες σε ψυχές ήταν τρομακτικές: 8,828 νεκροί και τραυματίες είναι ο τραγικός απολογισμός των φονικών μαχών. Παράλληλα οι μάχες ή η Μάχη, όπως λέγεται επίσης στη βιβλιογραφία, είναι από τις πιο ένδοξες σελίδες της νεώτερης ελληνικής ιστορίας,  αποτέλεσμα υψηλού ηθικού, πατριωτικού ζήλου και ανδρείας.