Τετάρτη 10 Οκτωβρίου 2018

Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας η 10η Οκτωβρίου! Τί πρέπει να γνωρίζουμε...



Φύσις, νόσων ιατρός! Πρέσβευε ο σπουδαίος Ιπποκράτης ο Κώος (460-370π.Χ), ο Πατέρας της σύγχρονης ιατρικής επιστήμης. Η θεραπεία, σύμφωνα με τις Ιπποκρατικές αντιλήψεις, αποβλέπει στην ενίσχυση της ιαματικής δύναμης της φύσης («νούσων φύσιες ιητροί»).

«Αντιμετωπίζοντας τα νοσήματα πρέπει ή να ωφελούμε πραγματικά ή τουλάχιστον να μην προκαλούμε ζημία». Συνεκτική ουσία των πάντων είναι το πνεύμα, έμφυτο και θερμό στον άνθρωπο, που εδρεύει στην καρδιά, υποστήριζε ο Ιπποκράτης.

Ο Αυστριακός Sigmund Freud διέκρινε τρία λειτουργικά συστήματα της ανθρώπινης ψυχής: I) Το Προγώ (Εκείνο ή Αυτό) δηλαδή το ασυνείδητο που ταυτίζεται με την ζωτική ορμή (libido), τις επιθυμίες και τα ένστικτα. II) Το Εγώ, που συγκροτεί το συνειδητό μέρος της ψυχής και οργανώνει την συνύπαρξη λογικής και επιθυμιών. II) Το Υπερεγώ, στο οποίο χαράσσεται το αξιολογικό σύστημα του ατόμου με επίδραση της κοινωνικής ηθικής και διαμορφώνονται η ιδεολογία, οι αξίες, οι αναστολές στις παρορμήσεις.


Η συμπεριφορά του ατόμου είναι η συνισταμένη των αλληλοεπιδράσεων των τριών λειτουργικών συστημάτων, η οποία αποτελεί συνάρτηση της ισχύος του εγώ και της δυνατότητας αυτού να ασκήσει μια ορθή συντονιστική δράση μεταξύ των προεγωτικών ενστικτωδών παρορμήσεων και των υπερεγωτικών ηθικών αναστολών.

Από τη δύσκολη θέση του Εγώ να ελέγξει αντίθετες και αλληλοσυγκρουόμενες καταστάσεις προκύπτει η έξαψη, ο θυμός, το άγχος, η μελαγχολία, η κατάθλιψη, η οργή κλπ. Οι ψυχικές λειτουργίες αναπτύσσονται σε εξειδικευμένα κέντρα στον εγκέφαλο. Ο εγκεφαλικός φλοιός αποτελεί μια ευρεία επιφάνεια στην οποία αναπτύσσονται οι πολυάριθμες ψυχικές διεργασίες που συνδέονται με την εσωτερική ζωή του ατόμου και τον τρόπο εξωτερίκευσής της.




Η έμφυτη ορμή (ζωτική ορμή ή libido) απορρέει από την ανθρώπινη ψυχή που δεν μεγαλώνει ποτέ. Παραμένει ένα παιδί και φτάνει ως την ηλικία των 17 ετών. Δηλαδή η ώριμη ψυχική ηλικία είναι το να νιώθεις μέσα σου έφηβος, δηλαδή με τις επιθυμίες σου μεν, με την ωριμότητα δε. Αυτή η ψυχική κατάσταση απαιτεί μυαλό. Δεν εννοώ τον ευφυή νου τόσο, όσο το μυαλό της μάνας απέναντι στο παιδί της, που το συμβουλεύει, το προστατεύει, το προωθεί, το συγκρατεί από τις ανοησίες, το παρηγορεί κλπ. Αυτά όλα τα έχουν πει οι Πατέρες της Ορθοδοξίας και κυρίως ο διανοούμενος και άγιος Γρηγόριος Νύσσης ο Καππαδόκης (4οςαι.μ.Χ.)

Ο άνθρωπος είναι πρωτίστως εσωτερικός κόσμος και οι ψυχοπνευματικές διαταραχές του έχουν αντίκτυπο στη σωματική του υγεία. Λόγω της κακής ψυχολογικής και πνευματικής κατάστασης διαταράσσεται η ομοιόσταση του οργανισμού:
Στο καρδιαγγειακό σύστημα (ταχυκαρδία, τσιμπήματα στο στήθος, φτερουγίσματα στην καρδιά)
Στο πεπτικό σύστημα (σφίξιμο στο στομάχι, σπαστική κολίτιδα, αναγωγές του γαστρικού περιεχομένου, καούρα, σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου)
Στη σεξουαλική λειτουργία (δυσκολία στύσης, δυσπαρευνία,  ανοργασμικότητα)
Στις διατροφικές συμπεριφορές (ανορεξία, αυξημένη όρεξη, βουλιμία)
Στο μυοσκελετικό σύστημα (οσφυαλγία)
Στο αναπνευστικό σύστημα (ταχύπνοια, δύσπνοια, κρίσεις βρογχικού άσθματος)

Στο ενδοκρινολογικό σύστημα, που παίζει κυρίαρχο ρόλο στην διατήρηση της ομοιόστασης του οργανισμού,η κακή ψυχολογική κατάσταση επηρεάζει την έκκριση ορμονών από τους ενδοκρινείς αδένες.
Στο νευρικό σύστημα (νευρικά τικ, πονοκέφαλοι)
Διάφορες δερματολογικές παθήσεις (έκζεμα, τριχοφάγος, λεύκη, έρπητας)
Η πιο κοινή λοίμωξη του νευρικού συστήματος είναι ο έρπης ζωστήρ. Ο ερπηζωστήρ εμφανίζεται σε όσους έχουν νοσήσει στο παρελθόν από ανεμοβλογιά, γιατί ο ίδιος ο ιός που προκαλεί την ανεμοβλογιά, προκαλεί και τον έρπητα ζωστήρα. Ο ιός παραμένει σε λανθάνουσα κατάσταση σε ορισμένα νευρικά κύτταρα του σώματος και όταν βρει την ευκαιρία, λόγω π.χ μεγάλης στενοχώριας ή άγχους, ενεργοποιείται  ξανά προκαλώντας τον έρπητα ζωστήρα. Η πιθανότητα ενός υγιούς ατόμου να εμφανίσει αυτή την αρρώστεια κατά τη διάρκεια της ζωής του κυμαίνεται από 10-25%.

Ο ψυχίατρος Σ. Μπαλογιάννης στο έργο του «Ψυχιατρική και Ποιμαντική Ψυχιατρική» (1986) έχει ταξινομήσει τα ψυχοσωματικά σύνδρομα ως εξής: Νευρογενής ανορεξία, αγχώδεις νευρώσεις, υποχονδρίες, φοβικές νευρώσεις κ.ά. Σημασία έχει η ψυχική ομοιόσταση του ανθρώπου, δηλαδή η αρμονική και σταθερή ψυχοπνευματική του υπόσταση, έτσι ώστε από τη μια να μην «πέφτει» από την άλλη να μη «πετάει»!




Εντύπωση προκαλεί το συμπέρασμα των ψυχιάτρων William και Karl Menninger, ότι η σχιζοφρένεια κατ’ ουσία είναι ακραία αντίδραση στο stressκαι όχι πραγματική νόσος. Στις ψυχικές παθήσεις υφίσταται ποσοτική διαφορά ως προς την ένταση και την έκφραση των φαινομένων τους και όχι ριζική ποιοτική διαφορά. Έτσι μια ψυχική νόσος μπορεί να εξελιχθεί από απλή νευρικότητα σε επιθετικότητα, αποδιοργάνωση της προσωπικότητας, απόρριψη της πραγματικότητας, κατατονική αντίδραση και στον θάνατο.

Πολλοί εκπρόσωποι της δυναμικής ψυχολογίας έστρεψαν την προσοχή τους στην οικογένεια για να βρουν εκεί τα πρώτα παθολογικά στοιχεία στη διαμόρφωση της προσωπικότητας και τις πρώτες διαταραγμένες σχέσεις του ατόμου προς το περιβάλλον του.