Τετάρτη 24 Αυγούστου 2016

Άγιος Κοσμάς Αιτωλός (1714 - 24 Αυγούστου 1779) Διδαχές και Βίος



Θείας πίστεως διδασκαλίαν κατεκόσμησας την Εκκλησίαν, ζηλωτής των Αποστόλων γενόμενος…

«Καθώς ένας άρχοντας έχει αμπέλια και χωράφια και βάνει εργάτες, έτσι και ο Κύριος ωσάν ένα αμπέλι έχει όλον τον κόσμο. Και επήρε 12 Αποστόλους και τους έστειλε να διδάξουν σε όλον τον κόσμο πώς να ζήσουν καλά, ειρηνικά, ηγαπημένα… να μετανοούν, να πιστεύουν να βαπτίζονται και να έχουν αγάπη εις τον θεό και εις τον αδελφό των». (Διδαχή Α’)



Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός είναι Νεομάρτυρας και Πατέρας του Γένους, ο Φτωχούλης του Θεού, ο προφήτης και ιδρυτής ελληνικών σχολείων.  Είχε πολύπλευρη διαφωτιστική δράση επ’ ωφελεία του Ελληνισμού κατά τη διάρκεια της τουρκοκρατίας. Στα δύσκολα χρόνια που οργανωμένη παιδεία δεν υπήρχε ο Πατροκοσμάς κατόρθωσε να εμφυσήσει το μορφωτικό αγαθό στις ψυχές των Ελλήνων, πλουσίων και φτωχών, μαζί με την αγάπη για την ορθόδοξη χριστιανική πίστη στις πολλές του περιοδείες - Κωνσταντινούπολη, Δωδεκάνησα, Θεσσαλονίκη, Βέροια, Χειμάρρα, Λευκάδα, Κεφαλληνία, Νότιο και Βόρειο Ήπειρο-  κηρύττοντας όχι ως διδάσκαλος, αλλά ως αδελφός «γιατί δάσκαλος μόνο ο Χριστός μας είναι» (Διδαχή Α’).

Δεν υπάρχει καλύτερος τρόπος να μελετήσουμε τον βίο τη δράση και την ιδεολογία του Πατροκοσμά από το Ευαγγέλιό του, δηλαδή τις Διδαχές του, που σώθηκαν χάρις στην προφορική παράδοση και καταγράφηκαν από τους μαθητές του. Λέει ο ίδιος για την καταγωγή του: «Η πατρίδα μου η ψεύτικη, η γήινος και ματαία, είναι από την επαρχία Απόκουρο Άρτας. Ο πατήρ μου, η μήτηρ μου, το γένος μου είναι ευσεβείς ορθόδοξοι χριστιανοί. Τον Χριστό μας πιστεύω, δοξάζω και προσκυνώ. Τον Χριστό μας παρακαλώ δια να νικήσω τους εχθρούς –σάρκα και διάβολο… Αναχωρών από την πατρίδα μου προ 50 ετών επεριπάτησα τόπους πολλούς, κάστρα, χώρας και χωριά και μάλιστα εις Κωνσταντινούπολη, και περισσότερο εκάθησα εις το Άγιο Όρος. Δεκαεπτά χρόνους έκατσα και έκλαια για τις αμαρτίες μου. Εκεί έμαθα ολίγα γράμματα ελληνικά, έγινα και καλόγηρος…

»Μελετώντας το άγιον και ιερόν Ευαγγέλιν εύρον μέσα πολλά νοήματα, τα οποία είναι όλα μαργαριτάρια, διαμάντια, θησαυρός, ευφροσύνη… Σιμά εις τα άλλα εύρον και τούτον τον λόγον οπού λέγει ο Χριστός μας, πως δεν πρέπει άνδρας ή γυναίκα να φροντίζη δια τον εαυτόν του μόνον πώς να σωθεί, αλλά να φροντίζει και δια τους αδελφούς του… Με έτρωγε αυτός ο λόγος μέσα εις την καρδίαν ωσάν το σκουλήκι, όπου τρώγει το ξύλο. Συμβουλεύθηκα τους πνευματικούς μου πατέρας και τους φανέρωσα τον λογισμό μου, ανίσως και είναι θεάρεστο τέτοιο έργο να το μεταχειρισθώ. Και όλοι με παρεκίνησαν να το κάμω και μου είπαν πως τέτοιο έργο καλόν και άγιο είναι. Μάλιστα παρακινούμενος από τον Παναγιώτατο Σωφρόνιον Πατριάρχη  άφησα την ιδικήν μου προκοπή και εβγήκα να περιπατώ από τόπου εις τόπον και διδάσκω τους αδελφούς μου». Ο Πατροκοσμάς όταν απευθύνεται στους συμπατριώτες είναι πολύ ταπεινός: «…δεν είμαι άξιος ούτε τα ποδάρια σας να φιλήσω». Επίσης είναι κήρυξ αφιλάργυρος καθώς περιφρονεί τα γρόσια, τα φλωρία, τα άσπρα… «Χάρισμα έχουμε την χάριν, χάρισμα την δίνουμε… Δεν έχω μήτε σακούλα για γρόσια μήτε σπίτι, μήτε κασέλα μήτε άλλο ράσο από αυτό που φορώ(!)».  

Σε όλη τη διδασκαλία του Αγίου Κοσμά δεσπόζουν οι μορφές των Αγίων, του Χριστού και της Παναγίας.  Για την Αγία Τριάδα έλεγε ότι είναι σαν τον Ήλιο (Θεός)- τις Ακτίνες (Υιός) - το Φώς (Πνεύμα). Για τον σωστό χριστιανό ότι είναι σαν το χελιδόνι που πετάει με τις φτερούγες της αγάπης προς τον θεό και τον αδελφό. Η έχθρα είναι σαν το προζύμι στο ζυμάρι. Μπορεί να μας χαλάσει τη ζύμη της καλοσύνης -τόση κακή ενέργεια έχει. Γι’ αυτό χρειάζεται η δύναμη της συγχώρεσης, της ταπείνωσης, της εξομολόγησης και της μετάνοιας.


Για την καθαρή Αγάπη έλεγε: «Το αγαπάς εκείνο το φτωχό παιδί; - το αγαπώ. Αν το ηγάπας, του έπαιρνες ένα υποκάμισο οπού είναι γυμνό. Με ψεύτική αγάπη δεν πάμε στον παράδεισο. Αν θέλεις να κάνεις την αγάπη μάλαμα πάρε και ντύσε τα μικρά παιδιά»(!) Από τα Δέκα Τάγματα Αγγέλων της Θείας Δημιουργίας το πρώτο εξέπεσε λόγω της αλαζονείας του. Στη θέση του ο Θεός δημιούργησε τον άντρα και τη γυναίκα από το πλευρό του και όχι από το κεφάλι ούτε από τα ποδάρια (για να μη καταφρονούνται αλλήλοις). Το στολίδι της γυναίκας είναι η ντροπή της που την κάνει να φαίνεται ως μάλαμα.

Ο Κοσμάς Αιτωλός είχε ανεπτυγμένη διαίσθηση, εξ’ ου και το χάρισμα της προφητείας. Ο ίδιος είχε προβλέψει το μαρτυρικό του τέλος… Το πολυτελές σκαμνί (η μόνη του …πολυτέλεια) του κηρύγματός του που του είχε χαρίσει ο Κουρτ Πασάς «δεν είναι θρόνος αλλά τάφος… είναι ο τάφος μου και εγώ είμαι μέσα ο νεκρός οπού σας ομιλώ…». Επίσης: «τον Χριστόν μας παρακαλώ να με αξιώσει να χύσω κι εγώ το αίμα μου δια την αγάπη του, καθώς το έχυσε και Εκείνος δια την αγάπη μου».



Η σύγκρουση του Εθνομάρτυρα Κοσμά με το καθεστώς (ντόπιους προύχοντες, Εβραίους, Φράγκους, Τούρκους) προκάλεσε τον φθόνο όσων ένιωθαν ότι θίγονται τα συμφέροντά τους. (Κατάργηση των παζαριών και των εμποροπανηγύρεων την Κυριακή που είναι η ημέρα αφιερωμένη στον Κύριο).  Διαβάζοντας προσεχτικά τις Διδαχές κατανοούμε ότι ο αντι-εβραϊσμός του Πατροκοσμά δεν είναι ρατσιστικός. Δεν καταδικάζει συλλήβδην το εβραϊκό στοιχείο αλλά μόνο τους άδικους και φιλοχρήματους. Εξάλλου ο ίδιος ανατρέχει σε διηγήσεις και πρόσωπα της Παλαιάς Διαθήκης (Μωυσή, Αβραάμ, Νώε, Μανασσή κ.ά.) για να στηρίξει τη δική του διδασκαλία. Η λέξη Εβραίος που χρησιμοποιεί είναι για να ονοματίσει μια κοινωνική τάξη ανθρώπων, μια κάστα με συγκεκριμένη συμπεριφορά που εκμεταλλεύεται ακόμη και τους ομόθρησκους.


Ο Νεομάρτυρας του Γένους φρόντισε για την ίδρυση πολλών σχολείων: «Δεν βλέπετε ότι αγρίωσε το Γένος μας από την αμάθειαν και εγίναμεν ωσάν θηρία; Δια τούτο σας συμβουλεύω να κάμετε σχολείον, να μη περιπατείτε εις το σκότος. Να βάλετε δασκάλους και επιτρόπους για τα πλούσια και τα φτωχά παιδιά». Σε γράμμα του προς τον αδελφό του Χρύσανθο λίγο πριν το μαρτυρικό τέλος του αναφέρει: «Έως τριάντα επαρχίας περιήλθον, δέκα σχολεία ελληνικά εποίησα, διακόσια δια κοινά γράμματα…» Τα δέκα ελληνικά είναι της ανώτερης εκπαίδευσης, τα κοινά είναι για τη στοιχειώδη.

 Τους Χειμαρριώτες παρότρυνε και «έδωκαν το κατά δύναμιν δια το σχολείο εξ’ ιδίων πόρων ή κοινώς από την χώρα ή και από βακούφια». Μάλιστα οι γυναίκες από Χειμάρρα, Αργυροκάστρο και Τεπελένι θυσίασαν για το σχολείο τα δικά τους κειμήλια και ενδύματα. Ένας ευεργέτης Χειμαρριώτης εκ Δρυμάδων που έμενε στη Ρωσία είχε καταθέσει 18.000 ρούβλια σε τράπεζα της Οδησσού.


Ο Άγιος Κοσμάς θανατώθηκε στο χωριό Κολικόντασι της Βορείου Ηπείρου έπειτα από διαταγή του Κούρτ Πασά που χρηματίστηκε με «πουγγιά». Σώζεται η μαρτυρία ενός πιστού μαθητή, του Αναγνώστη Ζήκου Μπιστρέκη: «Στον Άψο ποταμό τον εξεπέζευσαν και αυτός τους είπε να τον αφήσουν να προσευχηθεί και ευλόγησε τον κόσμο σταυροειδώς. Και εκεί ήταν ένα δένδρο, και εβγάνοντας το σχοινίον από το άλογον, και καθώς εδέναμεν τον θρόνον με τον σταυρόν, έτσι τον έδεσαν από τον λαιμόν και τον έπνιξαν. Και του είπαν πρωτύτερα να του δέσουν τα χέρια και αυτός τα εσταύρωσεν μόνος του… Ευθύς τον εγύμνωσαν από όλα τα φορέματα οπού είχεν, έξω από ένα παλαιοβράκι οπού δεν του έβγαλαν, και τον έριψαν εις το ποτάμι. Ύστερα επήραν θέλημα οι Χριστιανοί να τον εβγάλουν… Εις την εκκλησίαν οπού τον ενταφίασαν βλέπουσι ένα άγιο φως να καταβαίνει κάθε νύχτα».











Κυριακή 14 Αυγούστου 2016

Η Άνιση Μάχη της ΕΛΔΥΚ 14- 17 Αυγούστου 1974. ΚΥΠΡΟΣ - ΔΕΝ ΣΕ ΞΕΧΝΩ!



Λοχαγοί: Τσιώνος Σωτήρης, Σταυριανάκος Σωτήρης, Σταμπουλής Βασίλης … ΠΑΡΩΝ
Ανθυπασπιστές: Κέντρας Κωνσταντίνος,  Παπαλάμπρου Βασίλης … ΠΑΡΩΝ
Αρχιλοχίες: Κόκκας Κωνσταντίνος, Μπινάκης Α. … ΠΑΡΩΝ
Δεκανείς: Γρίβας Χρίστος, Αθανασόπουλος Δ. …ΠΑΡΩΝ
Στρατιώτες: Σιμίτας Δημήτρης, Πιπεριάν Περσέχ, Ανεμάς Δ. Κρατημένος Αναστάσιος, Λύγγος Θωμάς … ΠΑΡΩΝ
Πολίτης-Βοηθός ΕΛΔΥΚ: Καλλιόπη Αβραάμ ΠΑΡΟΥΣΑ
Και δεκάδες άλλα παλληκάρια ΗΡΩΕΣ της Ελληνικής Δύναμης Κύπρου (ΕΛΔΥΚ), που έπεσαν μαχόμενα στην Κύπρο στον πόλεμο του Ιουλίου – Αυγούστου 1974, είναι παρόντα στις καρδιές μας. Αυτοί οι πάνω από 100 νεκροί ήρωες –οι περισσότεροι έπεσαν στο πεδίο της Μάχης της ΕΛΔΥΚ κατά τις 14-16 Αυγούστου- συγκαταλέγονται στους εκατοντάδες νεκρούς και αγνοουμένους (1.619 τον αριθμό) Ελλαδίτες και Ελληνοκύπριους, στρατιωτικούς και άμαχο πληθυσμό.

Τον Αύγουστο του 1974 διανύουμε στην Κύπρο τη δεύτερη και πιο σκληρή φάση του Αττίλα. Στην Ελλάδα οι πολιτικοί έχουν αναλάβει εκ νέου την εξουσία και ο Κ. Καραμανλής έχει ορκιστεί ήδη από την 24η Ιουλίου Πρωθυπουργός. Καταλαβαίνουμε ότι οι ευθύνες της νέας κυβέρνησης υπό τον Καραμανλή (Γ. Μαύρος, Ευ. Αβέρωφ-Τοσίτσας, Σ. Γκίκας, Ξεν. Ζολώτας, Αθ. Κανελλόπουλος, Δ. Παπασπύρου, Δ. Τσάτσου) είναι πολλές. Ο ΥΠΕΘΑ Αβέρωφ- Τοσίτσας άφησε την Αμμόχωστο να χαθεί, χωρίς να  αντιληφθεί  τη σημασία της για τον Κυπριακό Ελληνισμό.

Το καθεστώς της Μεταπολίτευσης δεν βοήθησε στρατιωτικά την Ελλάδα. Αξέχαστη είναι η φράση του Κ. Καραμανλή: «η Κύπρος κείται μακράν» δίνοντας ουσιαστικά το πράσινο φως στους Τούρκους να προετοιμαστούν με την ησυχία τους για τον δεύτερο και πιο φαρμακερό γύρο επιχειρήσεων, τον Αττίλα 2! Οι Αρχηγοί των Ενόπλων Δυνάμεων, ανάμεσα στους οποίους ήταν ακόμη(!) οι άνθρωποι του Ιωαννιδικού- χουντικού καθεστώτος Π. Αραπάκης και Παπανικολάου, είχαν αναφέρει στον Καραμανλή ότι η στελέχωση μιας μεραρχίας απαιτεί μια βδομάδα(!) Αλλά και πάλι, αν ήθελαν, υπήρχε χρόνος για να προετοιμαστεί αυτή η μεραρχία καθώς βρισκόμασταν ακόμη στις 3 Αυγούστου…


Ο Αττίλας 2 αφαίρεσε ζωές, ξεσπίτωσε κόσμο και κατέκτησε πέραν κάθε νόμου διεθνούς δικαίου το 38% της Μεγαλονήσου, δημιουργώντας το Ψευδοκράτος της Βορείου Κύπρου που ευτυχώς ως σήμερα κανένα κράτος –πλην της Τουρκίας βεβαίως- δεν έχει αναγνωρίσει ως νόμιμο. Ακόμη και την περίοδο της υποτιθέμενης εκεχειρίας, από τις 22 Ιουλίου 1974 και εξής, οι Τούρκοι προήλαυναν ανενόχλητοι κατακτώντας τη Λάπηθο και τον Καραβά (εν τω μεταξύ στην Ελλάδα είχε αποκατασταθεί το δημοκρατικό πολίτευμα) χωρίς οργανωμένη αντίσταση από την ελληνοκυπριακή πλευρά. Οι Αρχηγοί σε Αθήνα και Λευκωσία διέταζαν τους αξιωματικούς και φαντάρους τους «όπλα δεσμευμένα» και άφηναν να αποδεκατιστούν οι λιγοστοί της Εθνικής Φρουράς Κύπρου που υπερασπίζονταν την επαρχία Κυρήνειας. Τότε (6 Αυγούστου) έπεσε νεκρός και ο  πολύ γενναίος Κρητικός Σταύρος Μπιτζάκης!

Για την ιστορία να αναφέρω ότι μετά το πραξικόπημα κατά του Μακαρίου αντικαταστάθηκε ο αρχηγός της Εθνικής Φρουράς Κύπρου Ταξίαρχος Μιχ. Γεωργίτσης (αυτός που είχε δώσει τη διαταγή αυτοκτονίας στους ΕΛΔΥΚάριους να επιτεθούν στον τουρκοκυπριακό θύλακα στην τοποθεσία Κιόνελι της Λευκωσίας, αντί να τους στείλει στην ακτή απόβασης της τουρκικής νηοπομπής στο Πεντεμίλι…). Νέος αρχηγός διορίστηκε ο Υποστράτηγος Ευθ. Καραγιάννης, ο οποίος επίσης είναι υπεύθυνος για πράξεις και παραλείψεις και κυρίως για την απώλεια της Αμμοχώστου! Μάλιστα ο ίδιος είχε αναφέρει σε δημόσια δήλωσή του ότι το θρυλικό Βαρώσι μπορούσε να κρατηθεί σε ελληνικά χέρια με μια καλύτερη στρατηγική από την ελληνοκυπριακή πλευρά, με δεδομένο μάλιστα ότι οι τουρκικοί στόχοι τη νύχτα ήταν πολλοί στα μέσα Αυγούστου…

Στις 14 -16 Αυγούστου διεξήχθη στην Λευκωσία η Μάχη της Λευκωσίας με γραμμή άμυνας Άγιο Παύλο- Λήδρα Παλάς.  Επικεφαλής όλων των δυνάμεων αμύνης (336 Τ.Ε Αμμοχώστου, 1ο λόχος 211Τ.Π.) διορίστηκε ο άξιος Ελλαδίτης Ταγματάρχης ΠΖ Δ. Αλευρομάγειρος, ο οποίος κράτησε γερά διατηρώντας τα όρια της Πράσινης Γραμμής πριν την εισβολή… Καθοριστικό ρόλο στο αποτέλεσμα είχε η ταυτόχρονη λυσσαλέα και άνιση Μάχη της ΕΛΔΥΚ που έγινε μετά από επίθεση 6.900 Τούρκων πάνοπλων πεζοναυτών εναντίον 318 Ελλήνων ανδρών – αναλογία 1:22. Η Μάχη αυτή διδάσκεται σήμερα στις Στρατιωτικές Ακαδημίες της Βρετανίας και των Η.Π.Α.

Διοικητής de facto της ΕΛΔΥΚ και Στρατοπεδάρχης ήταν ο Συνταγματάρχης τότε και Ταξίαρχος σήμερα (γιατί όχι Στρατηγός;;) Παναγιώτης Σταυρουλόπουλος. Όλοι οι άνδρες της ΕΛΔΥΚ τον ονομάζουν Πατέρα τους γιατί δεν τους εγκατέλειψε ούτε στιγμή! Τους εμψύχωνε διαρκώς για την εποποιία να πολεμήσουν για το Στρατόπεδό τους (άσχετα αν τελικά ηττήθηκαν –Πύρρειος νίκη για τους Τούρκους λόγω πολλών απωλειών). Επίσης ήταν αυτός που έσωσε τους τελευταίους που «φύλαγαν Θερμοπύλες» διατάζοντας απαγκίστρωση ώστε να σωθούν τα παλληκάρια του, αφού οι Τούρκοι είχαν σπάσει με τα άρματά τους τις γραμμές αμύνης…


Ο Παναγιώτης Σταυρουλόπουλος εκτελούσε χρέη Διοικητού μολονότι ο ίδιος ήταν de jure Υποδιοικητής. Είχε αναλάβει καθήκοντα μόλις την 10η  Αυγούστου αντικαθιστώντας τον φίλο του Αν/χη Κ. Παπαγιάννη. Και ενώ υπήρχαν πληροφορίες ότι επίκειται επίθεση από πολυάριθμη τουρκική δύναμη κατά της ΕΛΔΥΚ, ο Διοικητής της  Σχης Νικολαϊδης πρόλαβε και έφυγε στα μετόπισθεν πριν καν την έναρξη της Μάχης.!  Πήρε μαζί του και τους τρεις λόχους τυφεκιοφόρων της ΕΛΔΥΚ και τη Διμοιρία Αναγνωρίσεως (κομάντο) και κατευθύνθηκε πέρα από τον τύμβο της Μακεδονίτισσας, στη Δευτερά, περίπου 14 χλμ μακριά από το Στρατόπεδο!

Ο ίδιος ο Π. Σταυρουλόπουλος, στη συνέντευξη που παραχώρησε στον ερευνητή και συγγραφέα Κ. Δημητριάδη, με πικρία αναρωτιέται γιατί πήραν τους άνδρες και τον άφησαν μόνο με 318 παλληκάρια (τρείς λόχους) χωρίς αντιαρματικά, χωρίς τεθωρακισμένα, χωρίς γιατρούς, χωρίς ενισχύσεις ακόμη και τις κρίσιμες ώρες όταν σκοτώνονταν σαν τα τρελά πουλιά τις μέρες της Παναγιάς (15Αύγουστος), χωρίς πυροβολικό(!) τις κρίσιμες πρωινές ώρες της Μάχης 16ης Αυγούστου –Μητέρας των Μαχών!

Κι όμως! Οι γενναίοι 300 ως άλλοι Σπαρτιάτες κράτησαν Θερμοπύλες και θυσιάσθηκαν. Πάνω από 100 άτομα της ΕΛΔΥΚ σκοτώθηκαν… Όσο για τις Τουρκικές απώλειες, αυτές ξεπερνούν τους 900 νεκρούς… Και να σκεφθεί κανείς ότι ο Π. Σταυρουλόπουλος είχε έρθει στην Κύπρο με το αρματαγωγό ΛΕΣΒΟΣ (που είχε ΚΥΒΕΡΝΗΤΗ τον Πλωτάρχη Ελευθέριο Χανδρινό που με δική του πρωτοβουλία έσωσε την Πάφο!) ως συνοδός σειράς αντικατάστασης παλαιών ΕΛΔΥΚάριων με νέους… Τους πρόλαβε ο πόλεμος και οι παλαιοί αξιωματικοί και οπλίτες δεν θέλησαν να επαναπατριστούν. Προτίμησαν να μείνουν ώστε να υπερασπιστούν τα καινούρια παιδιά που ήρθαν στην Κύπρο υπό πολύ δύσκολες συνθήκες –τα «στραβάδια» όπως τα έλεγαν χαριτολογώντας, που δεν ήξεραν πού πάνε τα τέσσερα…

Επί τρεις – τέσσερις μέρες στα μέσα του Αυγούστου 1974 ο ηλιόλουστος ουρανός της Λευκωσίας έγινε μαύρος από τις βόμβες ναπάλμ που έριχνε η τουρκική αεροπορία. Σε μια ανηλεή μάχη εκ του συστάδην στην οποία πήραν μέρος ως μάχιμοι, κι ας μην ήταν, ειδικότητες όπως μάγειρας, μουσικός, διαβιβαστής, ταχυδρομικός, με ατελείωτο τριήμερο σφυροκόπημα από τον εχθρό με πυρά πυροβολικού, όλμους, βόμβες και με πλήρη απουσία Διοικητικής Μέριμνας οι άνδρες της ΕΛΔΥΚ πολέμησαν με ανδρεία -δεν λύγισαν!  Περίμεναν διαταγές μόνο από τον «Πατέρα τους» και όταν εκείνος διέταξε απαγκίστρωση (16 Αυγούστου και ώρα 13.30) γιατί τα τουρκικά άρματα έμπαιναν στο Στρατόπεδο δεν έφυγαν ως ο «σώζων εαυτόν σωθήτω» αλλά πολλοί άξιοι κάλυψαν τους συντρόφους τους κατά την υποχώρηση εν γνώσει τους ότι αυτό ήταν καθαρή αυτοκτονία! Κέντρας, Παπαλάμπρου, Σταυριανάκος, Σταμπουλής, Κρατημένος, Λύγγος, Σιμίτας… και πολλοί άλλοι που με περίσσιο φιλότιμο ύψωσαν τη σημαία της ηθικής στον πόλεμο.


Αιωνία η μνήμη αυτών που κράτησαν Θερμοπύλες και αξίζουν τον σεβασμό μας. Κύπρος 1974 – ΔΕΝ ΞΕΧΝΩ. !





Πέμπτη 19 Μαΐου 2016

Βησσαρίων Τραπεζούντιος Πόντιος (1403 – 1472). Πρωτεργάτης της Ευρωπαϊκής Χριστιανικής Ένωσης!



Ο Έλληνας Πόντιος Πρωτεργάτης της Ένωσης του Ευρωπαϊκού Χριστιανικού Κόσμου και Πατέρας της Ευρωπαϊκής Αναγέννησης!


Ο  πρωτεργάτης της Ένωσης της Ανατολικής με τη Δυτική Εκκλησία, ο πρώτος οραματιστής και ρεαλιστής συγχρόνως του Ενοποιημένου Χριστιανικού Χώρου, ο παρ’ ολίγον Πάπας της Ρώμης το 1455 είναι ο Πόντιος Έλληνας σοφός ιεράρχης Βησσαρίων ο Τραπεζούντιος.  Με αφορμή την Ημέρα Μνήμης της Γενοκτονίας των Ελλήνων Ποντίων (19 Μαϊου) από το κεμαλικό καθεστώς ας βγάλουμε από το σκοτάδι της λησμονιάς αυτή την εμβληματική μορφή του Οικουμενικού Ελληνισμού.



Καταθέτω μια πολιτική πρόταση: Να δημιουργηθεί Ελληνικό και Ευρωπαϊκό Κέντρο Μελέτης Πολιτιστικής και Θρησκευτικής Κληρονομιάς «ΒΗΣΣΑΡΙΩΝ ΤΡΑΠΕΖΟΥΝΤΙΟΣ». Επίσης να δημιουργηθεί ένα δίκτυο πόλεων στον Πόντο, στον Ελλαδικό χώρο και στην Ιταλία με Ακαδημίες Βησσαριώνειες με έμφαση στις Ανθρωπιστικές Σπουδές (Humanities) και υποτροφίες στα παιδιά των Ποντίων. Εξάλλου υπήρχε ακμάζουσα Βησσαριώνειος Ακαδημία στη Ρώμη, εκεί όπου διέμενε ο Καρδινάλιος Βησσαρίων.  Εκεί σύχναζε η πνευματική ελίτ του Βυζαντίου και της Ιταλίας (Ευρώπης). Εκεί οι Ευρωπαίοι έμαθαν  τα αρχαία ελληνικά κείμενα και την ελληνική παιδεία.

Δεν ήταν  μόνο ο Βησσαρίων αλλά και εκατοντάδες Βυζαντινοί λόγιοι και επιστήμονες πρόσφυγες μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Οθωμανούς . Ο ανθρωπιστής Marsilius Ficinus ομολογεί ότι η ίδρυση της Πλατωνικής Ακαδημίας στη Φλωρεντία οφείλεται στην εκεί παραμονή και δράση του Γεωργίου Γεμιστού Πλήθωνος. Ένας άλλος Έλληνας που δίδαξε τους σοφούς άνδρες της Αναγέννησης ήταν ο Ιωσήφ Βρυέννιος, δάσκαλος και του Μάρκου Ευγενικού. Σε όλες τις πόλεις της Ιταλίας οι βυζαντινοί λόγιοι δίδαξαν και έθεσαν τις βάσεις για την Ευρωπαϊκή Αναγέννηση.



Ο Βησσαρίων γεννήθηκε τον Ιανουάριο του 1403 στην Τραπεζούντα του Πόντου σε πολύτεκνη χριστιανική ορθόδοξη οικογένεια. Το βαπτιστικό του όνομα ήταν Βασίλειος ή Ιωάννης και στην αρχή μαθήτευσε κοντά στον Μητροπολίτη Τραπεζούντος Δοσίθεο. Εκείνος εκτίμησε την ευφυία και την αρετή του μαθητή του και τον πήρε μαζί του στην Κωνσταντινούπολη, όπου ο νεαρός κατά τα έτη 1415 – 1423 σπούδασε και ανατράφηκε με διδάσκαλο τον μεγάλο ανθρωπιστή Μανουήλ Χρυσοκόκη.

Το 1431 εστάλη στην Σηλυβρία, στον εκεί λόγιο αρχιεπίσκοπο Σηλυβρίας για περισσότερη επιστημονική κατάρτιση. Εκεί είχε συμμαθητές τους ιερομόναχους Διονύσιο (μετέπειτα Μητροπολίτη Σάρδεων), Ισίδωρο (κατόπιν Ορθόδοξο Μητροπολίτη Κιέβου και …Λατίνο Καρδινάλιο Ρώμης). Αυτοί συμμετείχαν στην Οικουμενική Σύνοδο Φερράρας -Φλωρεντίας (1438 -1439) με σκοπό την Ένωση των Εκκλησιών και την άρση του Σχίσματος. Πολύ αργότερα (1463) και από το αξίωμα του Λατίνου Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως ο  Βησσαρίων θα σημείωνε για τις Ελληνο –Λατινικές δογματικές διαφορές απευθυνόμενος στον λαό και στον κλήρο της Πόλης: «Ουδέ γαρ ουδ’ αγνοία και αμαθία φαίητ’ αν ημάς της αληθείας αποτυχείν, ειδότες εκ παίδων».

Κατά τα έτη 1431 – 1436 ο Βησσαρίων πήγε στον Μυστρά της Πελοποννήσου, όπου μαθήτευσε στην Ακαδημία του σοφού πλατωνιστή και όχι μόνο Γεωργίου Γεμιστού Πλήθωνος! Σε όλη την Πελοπόννησο ο Βησσαρίων είχε θαυμαστές λόγω της αρετής και της ευγλωττίας του και το όνομά του ήταν γνώριμο στους «επαϊοντες της Ελληνικής φωνής».  Εκεί ανέπτυξε φιλικές σχέσεις με τον Δεσπότη Πελοποννήσου Δημήτριο, αδελφό του αυτοκράτορα του Βυζαντίου Ιωάννου Η΄ Παλαιολόγου.



Ως διπλωμάτης ο Βησσαρίων διακρίθηκε για τις προσπάθειές του να αναπτύξει έναν πολιτικό δεσμό των απανταχού Ελλήνων και Χριστιανών. Ακόμη και μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Οθωμανούς (1453) ο Βησσαρίων επέμενε να ενώσει τον δυτικό και ανατολικό χριστιανικό κόσμο σε μια Σταυροφορία κατά των Τούρκων.  Επίσης μεσολάβησε και προώθησε τη συμμαχία μεταξύ του βασιλέα της ιδιαίτερης πατρίδας του Τραπεζούντας Αλέξιου Δ΄ Μεγάλου Κομνηνού (1417 – 1429) και του Ιωάννη Η ‘ Παλαιολόγου. Ο τελευταίος νυμφεύθηκε την Μαρία Κομνηνή, κόρη του Αλεξίου Δ’.




Το 1437 ο Βησσαρίων διορίζεται από τον αυτοκράτορα Μητροπολίτης Νικαίας, αξίωμα που του προσδίδει το απαραίτητο κύρος για τη συμμετοχή στις διαπραγματεύσεις της Φερράρας προς ένωση της Δυτικής με την Ανατολική Εκκλησία. Υπέρμαχος της Ένωσης ήταν ο αυτοκράτορας Ιωάννης Παλαιολόγος με κύριους συμβούλους του τον Νικαίας Βησσαρίωνα, τον Εφέσου Μάρκο Ευγενικό, τον Σάρδεων Διονύσιο, τον Γρηγόριο Μελισσηνό ή Μάμα (κληρικούς) και τους Γεώργιο Γεμιστό Πλήθωνα, Γεώργιο Τραπεζούντιο και Γεώργιο Αμηρούτζη επίσης Τραπεζούντιο(!)  (λαϊκούς).  Τον τίτλο του Νικαίας τήρησε ο Βησσαρίων μέχρι τέλους και παρά την μεταβολή στις καταστάσεις και στα φρονήματα οι Λατίνοι τον ονόμαζαν ο Nicaenus.



Η περίφημη Σύνοδος Φερράρας – Φλωρεντίας (Συνεδρίαση Ορθοδόξου Συνόδου) ξεκίνησε οκτώ μήνες μετά την άφιξη της πολυάριθμης Ελληνικής αντιπροσωπείας στην Ιταλία και αφού ο πάπας Ευγένιος ζήτησε να του φιλήσουν το πόδι… Στις 8 Οκτωβρίου 1438 στη Φερράρα ο Βησσαρίων ο Τραπεζούντιος και ο Μάρκος ο Ευγενικός είναι οι προεξάρχοντες του λόγου σύμφωνα με τη θέληση του βασιλιά  Ιωάννη Παλαιολόγου..

Στο μεταξύ η  Σύνοδος αλλάζει έδρα και μεταφέρεται στην Φλωρεντία (Φεβρουάριος 1439).  Εκεί έρχεται ο απεσταλμένος του (αναπληρωματικού αυτοκράτορα) Κωνσταντίνου Παλαιολόγου, πρέσβης Καντακουζηνός ο Φακρασής, με επιστολές των αρχόντων της Πόλης για άμεση αποστολή παπικών κάτεργων (πολεμικών πλοίων) προς επίσχεση της ορμής του Αμηρά (Μουράτ Β’). Μπροστά στην τουρκική απειλή ο Ιωάννης Παλαιολόγος δίνει το σύνθημα της υποχώρησης στους Έλληνες απεσταλμένους για να επιτευχθεί η Ένωση και να εξασφαλιστεί η βοήθεια της Δύσης.

Στις 14/15 Απριλίου 1439 ο Βησσαρίων εκφώνησε στην Φλωρεντία τον περίφημο «Δογματικό» ή «Περί Ενώσεως Λόγο». Μεταξύ άλλων είπε: «Ουδείς ευπρόσωπος λόγος υπάρχει της προς Λατίνους διαστάσεως και της των αδελφών διαιρέσεως… Πάντες εκόντες άκοντες κινδυνεύουν να υπαχθούν στην πλάνη του ισλαμισμού και να αποστώσι του Θεού. Μόνη καταφυγή το των Λατίνων γένος και η μετ’ αυτών ένωσις.. (Εξάλλου και) οι Λατίνοι έπονται τοις αγίοις Δυτικοίς και Ανατολικοίς κοινοίς ούσι πατράσι και διδασκάλοις… Αναίτιος εγώ του κακού της διαιρέσεως ούτε αγνοώ τα δεινά και την τραγωδία (που έρχεται) ».

Σε διαφορετικό μήκος κύματος κινείται ο Γεώργιος Σχολάριος, μετέπειτα Γεννάδιος μοναχός και πρώτος Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως της Οθωμανικής πια αυτοκρατορίας.  Αν και στην αρχή ενωτικός, αλλάζει γνώμη και γίνεται σφοδρός πολέμιος του Βησσαρίωνος και των ενωτικών  απόψεών του.  Αργότερα στη Μονή Παντοκράτορος στην Πόλη θα κηρύξει: «Άθλιοι Ρωμαίοι εις τι πλανηθήκατε και ηλπίσατε εις την δύναμιν των Φράγκων και μαζί με την Πόλη χάσατε και την ευσέβειά σας»;



 Με τον πρωτεργάτη των Ανθενωτικών Μάρκο Εφέσου Ευγενικό συντάσσονται ο Γεώργιος Γεμιστός Πλήθων, ο Γεώργιος (Γεννάδιος) Σχολάριος, ο Δεσπότης του Μυστρά και αδελφός του Ιωάννη Παλαιολόγου Δημήτριος, ο μητροπολίτης Σταυρουπόλεως Ησαϊας, ο μητροπολίτης Ιβήρων και Γεωργίας, οι οποίοι σηκώνονται και φεύγουν για να μην υπογράψουν την Ένωση!

Στο «στρατόπεδο» των Ενωτικών και υπέρ του Ιωάννη Παλαιολόγου και του Βησσαρίωνος τάσσονται ο μητροπολίτης Κιέβου Ισίδωρος, ο Μυτιλήνης Δωρόθεος, ο Τραπεζούντος Δωρόθεος, ο πρωτοσύγκελος Γρηγόριος Μελισσηνός ή Μάμας, ο απεσταλμένος του βασιλιά της Τραπεζούντος Μακροδούκας, ο οποίος τάχθηκε με επιφυλάξεις υπέρ της Ένωσης. 

Τελικά ο Ενωτικός Όρος ΥΠΟΓΡΑΦΕΤΑΙ στις 5 Ιουλίου 1439 από  32 άτομα. Συντάκτες είναι ο Βησσαρίων Τραπεζούντιος και ο Αμβρόσιος Τραβερσάρι. Η πανηγυρική τελετή γίνεται την επιούσα στην «Παναγία Άνθους», Μητρόπολη Φλωρεντίας. Μέχρι σήμερα υπάρχει η μαρμάρινη πλάκα που απεικονίζει τον Πάπα Ευγένιο Δ΄ και τον Βυζαντινό Αυτοκράτορα Ιωάννη Παλαιολόγο και υπενθυμίζει το μεγάλης πολιτικής, θρησκευτικής και πολιτιστικής σημασίας γεγονός.

Από εκείνη τη στιγμή το κύρος του Πάπα, που είχε τρωθεί λόγω της προηγηθείσας συνόδου της Βασιλείας των Μεταρρυθμιστών, ενδυναμώνεται.  Σαν ντόμινο οι Ανατολικοί Χριστιανοί προσχωρούν στην Ένωση: Αρμένιοι, Ιακωβίτες Σύριοι, Νεστοριανοί και Μαρωνίτες, Αβυσσηνοί Μονοφυσίτες….

Στην Ιταλία ο  Βησσαρίων γίνεται Καρδινάλιος των Δώδεκα Αποστόλων, Καρδινάλιος – Επίσκοπος Σαβίνης και Τούσκλων (1449). Η επίσημη οικία του στη Ρώμη και η μικρή εξοχική έπαυλη κοντά στις Θέρμες Καρακάλλα γίνεται το ενδιαίτημα των λογίων και ανθρωπιστών, μαθηματικών και αστρονόμων Ελλήνων και Λατίνων. Εξελίχθηκε σε Σχολή και ονομάστηκε Βησσαριώνειος Ακαδημία. Ονομαζόταν ακόμη τιμητικά Περιπατητική Σχολή και Πυθαγόρειος Σχολή.  Ο κύκλος των λογίων και επιστημόνων που σύχναζαν εκεί είναι εντυπωσιακός: Θεόδωρος Γαζής, Γεώργιος Τραπεζούντιος, Δημήτριος Χαλκοκονδύλης, Βαρθολομαίος Αργυρόπουλος, Ιωάννης Λάσκαρις, Μιχαήλ Αποστόλιος, Ανδρόνικος Κάλλιστος, Lorenzo Valla, Poggio, Fileflo, Marsilius Ficino, Filelfo, Guillaume Fichet (πρύτανις Σορβόννης), Enea Silvio (μετέπειτα Πάπας Πίος Β’).

Ο Βησσαρίων μυσταγώγησε τους Λατίνους στο Πλατωνικό έργο, το οποίο αγνοούσαν. Ο ίδιος είχε γράψει μια εξαιρετική πραγματεία: «Έλεγχοι των κατά Πλάτωνος βλασφημιών Λόγοι 4». Επίσης μετέφρασε στα λατινικά την «Μεταφυσική» του Αριστοτέλη, η οποία συμπεριλαμβάνεται στις εκδόσεις Αρχαίων Ελλήνων Συγγραφέων του Βερολίνου ως κλασική.

Το κοινωνικό και φιλανθρωπικό του έργο είναι μεγάλο. Στην αυλή του βρήκαν καταφύγιο οι πρόσφυγες Έλληνες Βυζαντινοί όταν πήγαν στην Ιταλία μετά την Αλωση της Πόλης από τον 20χρονο Μωάμεθ Β'. Μεταξύ πολλών άλλων περιέθαλψε και τα παιδιά του Θωμά Παλαιολόγου. 

Στην Ιταλία ο Βησσαρίων τιμήθηκε με το αξίωμα του  Προστάτη (Protector) των ελληνορθόδοξων μοναστηριών της Σικελίας και της Καλαβρίας. Πρόκειται για τα λεγόμενα Βασιλειανά Μοναστήρια της Κάτω Ιταλίας, που λειτουργούσαν σύμφωνα με τους κανόνες του μοναχικού βίου που είχε συντάξει ο Μέγας Βασίλειος!  Κατά τον 11ο και 12ο αιώνα είχαν αναπτύξει τον ιδιόρρυθμο Σικελονορμανδικό πολιτισμό. Επειδή είχε ατονήσει ο ζήλος της κοινοβιακής ζωής σύμφωνα με τα πρότυπα του Μ. Βασιλείου ο Πάπας εμπιστεύτηκε στον Βησσαρίωνα την ανασυγκρότηση του μοναχικού βίου. Τότε ο Βησσαρίων εισήγαγε καινοτομίες, καθώς και την ελληνική γλώσσα στις τελετουργίες.

Ως Protector Bessarion είχε την εποπτεία της Μονής Κρυπτοφέρρης (Grottaferata) στην περιοχή της Ρώμης. Την ανασυγκρότησε, εμπλούτισε τη βιβλιοθήκη της, εξελλήνισε το τυπικό της και επανεισήγαγε τους κοινοβιακούς κανόνες του μοναστηριού, όπως ακριβώς τους ειχε καταγράψει ο Μ. Βασίλειος. Στη Μονή Μεσσήνης Κ. Ιταλίας ίδρυσε έδρα διδασκαλίας της ελληνικής γλώσσας. Εκεί δίδαξαν ο Μιχαήλ Γλυκάς, ο Ανδρόνικος Γαληνιώτης, ο Κωνσταντίνος Λάσκαρις.  

Στα 1443 – 1446 ο Βησσαρίων γράφει επαινετική επιστολή στον δεσπότη της Πελοποννήσου και τελευταίο Αυτοκράτορα του Βυζαντίου Κωνσταντίνο Παλαιολόγο.  Βλέπει από τα έργα του ότι είναι ικανός, γενναίος, ενάρετος. Είναι χαρακτηριστικά τα όσα παραθέτει για το Ελληνικό Γένος: «Ήμερον την φύσιν το των Ελλήνων γένος εστί, επιμελητικόν αρετής, μιμητικόν του καλού, φύσει γενναίον και φιλότιμον, προς παιδείαν έτοιμον και πρόχειρον.  Αγαθού μόνον δει κορυφαίου και διδασκάλου, οίος αυτός (εννοεί τον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο) εί, και προς πάντας ευθύς ευπειθείς έψονται…» Προφητικά επίσης γράφει στον Κων/νο Παλαιολόγο: «Ζήσεις παρά τη μνήμη των ανθρώπων αθάνατος»!



Το 1455, όταν πεθαίνει ο Πάπας Νικόλαος Ε’, οι καλύτεροι Καρδινάλιοι προτείνουν τον Βησσαρίωνα για το αξίωμα του Πάπα. Όμως ο Βησσαρίων είναι πολύ αξιοπρεπής για να κάνει ψηφοθηρία. Όπως λένε οι πηγές της εποχής, «ολίγου δειν» ο Έλλην Καρδινάλιος να γίνει ο νέος Πάπας Ρώμης. Το 1471 προτείνεται για δεύτερη φορά για το ίδιο αξίωμα. Τη υποψηφιότητά του στήριξαν ομοφώνως η Γερμανία και η Αυστρία! Δύο ήταν οι λόγοι για τους οποίους δεν εκλέχθηκε: η Ελληνική του καταγωγή και ο αυστηρός – ασκητικός βίος του που τρόμαζε εκείνους τους καρδιναλίους που ζούσαν ανειμένως.

Το 1463 ο Βησσαρίων εκλέγεται στο αξίωμα του Λατίνου (Οικουμενικού) Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως σε διαδοχή του θανόντος καρδιναλίου Ισιδώρου Ρωσίας (πρόκειται για τον παλιό συμμαθητή του, φίλο και συνεργάτη στη Σύνοδο Φερράρας – Φλωρεντίας, πρώην ορθόδοξου μητροπολίτη Κιέβου).  Την ίδια χρονιά γράφει επιστολη προς τον Ελληνικό κλήρο και λαό του Οικουμενικού Θρόνου για να δικαιολογήσει την μετάσταση αυτού στον Λατινισμό.  Ως Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως ίδρυσε Ιερατική Σχολή στην Κρήτη που φέρουσα το όνομα «Σχολή Βησσαρίωνος».

Ο βίος του Βησσαρίωνα τελείωσε το 1472 στη Ραβέννα. Στην κηδεία του, στους Αγίους Αποστόλους στη Ρώμη, παρευρέθη και ο Πάπας Σίξτος Δ’.

Το πολυσχιδές συγγραφικό έργο του Τραπεζούντιου λογίου βρίσκεται στα αρχεία της Βενετίας, Ρώμης, Μιλάνου, Φλωρεντίας, Κωνσταντινούπολης, Αγίου Όρους κ.α.










Πέμπτη 14 Απριλίου 2016

"ΝΟΜΟΙ" Πλάτωνος Αθηναίου Φιλοσόφου


«Δίκην τοξότου ο νόμος…»!

Οι  Νόμοι του Πλάτωνα είναι το πρώτο έργο αυθεντικής πολιτικής φιλοσοφίας στη δυτική παράδοση. Είναι συγχρόνως μια παρουσίαση πολιτικών αρχών, που μπορούν να συγκριθούν με το Κοινωνικό Συμβόλαιο του Rousseau ή με τις Αρχές Φιλοσοφίας του Δικαίου του Hegel,  και μια πραγματεία εφαρμοσμένης νομοθεσίας που μπορεί να συγκριθεί με το Σύνταγμα για την Κορσική του Rousseau. Νεώτεροι φιλόσοφοι και πολιτικοί έχουν υιοθετήσει τις ιδέες του Πλάτωνα, όπως αποδεικνύει η περίφημη φράση του λόρδου Acton ότι η απόλυτη εξουσία διαφθείρει απόλυτα! Οι Νόμοι είναι το τελευταίο έργο του Πλάτωνα – το συνέγραψε μεταξύ των ετών 350 – 340π.Χ.  Γίνεται λόγος για τον ιδανικό κυβερνήτη και για τη σπουδαιότητα του νόμου που θεωρείται ως το μοναδικό μέσο για την ηθική επιβίωση της κοινωνίας. Ο φιλόσοφος χαρακτηρίζει το νόμο «νου διανομήν» (714a) και αποτελεί το θεμέλιο της Άριστης  Πολιτείας του.



Στους «Νόμους» πρωταγωνιστές είναι τρεις συνομιλητές: Ο Αθηναίος (Ξένος ονομάζεται γιατί βρίσκεται στην Κρήτη), ο Μέγγιλος από την Σπάρτη και ο Κλεινίας από την Κρήτη, και συγκεκριμένα από την Κνωσσό, που ήταν αποικία των Λακεδαιμονίων… 
ΑΘΗΝΑΙΟΣ: Θεός ή τις ανθρώπων είληφε την αιτίαν της των νόμων διαθέσεως;
ΚΛΕΙΝΙΑΣ: Θεός, ω ξένε, Θεός, παρ’ημίν Ζευς, παρά Λακεδαιμονίοις Απόλλωνας.
ΑΘΗΝΑΙΟΣ: Σύμφωνα με τον Όμηρο ο Μίνωας κάθε εννέα χρόνια συναντούσε τον πατέρα του Δία και κατά τας εντολάς του νομοθετούσε στις πόλεις της Κρήτης.
ΚΛΕΙΝΙΑΣ: Έτσι είναι, και ο αδελφός του Ραδάμανθυς υπήρξε πολύ δίκαιος.
ΑΘΗΝΑΙΟΣ: Και καλό το κλέος και ταιριάζει στο γιο του Δία. Ας συζητήσουμε για τα θέματα αυτά παίρνοντας το δρόμο που οδηγεί από την Κνωσσό στο του Διός Άντρον και Ιερόν, πορευόμενοι ανάμεσα στα ψηλά και σκιερά δέντρα και στους θαυμάσιους λειμώνες…



Ο δρόμος που παίρνουν οι τρεις συζητητές αντιπροσωπεύει την πρόοδο προς την πρώτη αρχή της νομοθεσίας, το χώρο της Ελευθερίας…  Συμβολίζει την προεργασία, η οποία χρειάζεται πριν ασχοληθούν οι νομοθέτες με το καθήκον της διατύπωσης συγκεκριμένων νόμων. Η νομοθετική διαδικασία είναι ειδική επιστήμη και τέχνη. Το νομοθετικό έργο είναι διπλό: Από τη μια μεριά πρέπει να καθορίσει ένα σύνταγμα, ένα πολίτευμα και να οργανώσει τις Αρχές της πόλης - κράτους.  Από την άλλη πρέπει να δώσει τους νόμους στις Αρχές. Οι νόμοι είναι οι κανόνες στους οποίους  οι άρχοντες πρέπει να προσδώσουν ισχύ. Χρειάζονται επομένως επιχειρήματα και πειστική ρητορική, τα λεγόμενα προοίμια των νόμων ώστε οι τελευταίοι να γίνουν αποδεκτοί. 



Ο Πλάτων δίνει έμφαση στην αναγκαιότητα του Προοιμίου, του πειστικού μέρους του νόμου δηλαδή, το «δια την ευμένειαν ευμαθέστερον ποιεί την επίταξιν». Το Προοίμιο θα συμπεριλαμβάνει τις γενικές αρχές του Φυσικού Δικαίου που ταιριάζουν στην ανθρώπινη φύση, τους άγραφους νόμους, καθώς και τους νόμους και τα ήθη των προγόνων. Το Σωκρατικό μοντέλο της διαλεκτικής συζήτησης συνιστά τον ορίζοντα μέσα στον οποίο η θεωρία των προοιμίων μπορεί να τοποθετηθεί.

Στο πλατωνικό έργο «Πολιτεία» αναλύονται οι προϋποθέσεις της ιδανικής πολιτείας, που ονομάζεται πρώτη επιλογή ή Πρώτος Πλους. Εκεί η αληθινή πολιτική βρίσκεται στην Ψυχή,  της οποίας η πόλις είναι η εικόνα…  Στους «Νόμους» η οργανωμένη πολιτεία είναι μια πόλη δευτέρως, μια δεύτερη επιλογή, ένας Δεύτερος Πλους! Οι νόμοι της πόλης θα είναι  όσο το δυνατόν οι  καλύτεροι... Καθώς ο άνθρωπος είναι μια μαριονέττα,  ένα παίγνιον των θεών, συνδέεται με το θείο με μια χρυσή κλωστή πολύτιμη μεν αδύναμη δε. Συγχρόνως τον τραβούν προς τα κάτω τα σιδερένια νήματα των άλογων παθών.  Ο πολιτικός ανορθολογισμός είναι διπλός: από τη μια μεριά ο αυταρχικός δεσποτισμός, από την άλλη η ανεξέλεγκτη δημοκρατία.

Στην εποχή του, όπως και στις μέρες μας, εξουσιάζουν ο άρχοντες της αμούσου παρανομία … αντί αριστοκρατίας κυριαρχεί η …θεατροκρατία ! Η άδεια (ατιμωρησία) έτεκεν αναισχυντία και το θράσος απέναντι στη γνώμη του καλύτερου είναι επίσης πονηρή αναισχυντία…  Εφόσον δεν υπάρχουν πολιτικές προσωπικότητες με θεϊκή κράση η δεύτερη καλύτερη λύση είναι η Αρχή του Νόμου (875c-d). Η φύσις των ανθρώπων «ουδενός ικανή φύεται ώστε εθέλειν πράττειν το κοινόν συμφέρον». Συνήθως επιλέγεται από τους άρχοντες το ίδιον συμφέρον. Η  πλεονεξία επιλέγει την ιδιοπραγία!

Οι τρεις συνομιλητές πρόκειται να συμμετάσχουν στη ίδρυση μιας αποικίας των Κνωσίων Κρητών, που κατάγονται μάλιστα από τη Γορτυνία της Πελοποννήσου, η οποία –φανταστική και ιδανική πολιτεία- θα ονομαστεί Μαγνησία. Το καλύτερο πολίτευμα για τη Μαγνησία είναι η κυριαρχία, του Λόγου, του Νου, η Νοοκρατία αν μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τον όρο. 



Ο φιλόσοφος είναι υπέρμαχος ενός μικτού, μετριοπαθούς καθεστώτος. Στους θεσμούς της δημοκρατικής Αθήνας- Συνέλευση (Εκκλησία) του Δήμου, Βουλή, Δικαστήρια- ο Πλάτων προσθέτει ισχυρούς εποπτικούς και ελεγκτικούς μηχανισμούς, όπως το περιβόητο Νυκτερινό Συμβούλιο (Νυκτερινός Σύλλογος), τους 37 νομοφύλακες, τους αξιωματικούς (3 στρατηγοί, 2 ίππαρχοι, 10 ταξίαρχοι, 10 φύλαρχοι), τους ιερείς, τους οικονομικούς αξιωματούχους (60 αγρονόμοι), τους ελεγκτές και εξεταστές των αρχόντων, οι οποίοι ονομάζονται εύθυνοι, τους 12 δικαστές και τον υπουργό – θα λέγαμε σήμερα- παιδείας. Κυρίαρχος όλων είναι ο Νόμος. Οι άρχοντες υπόκεινται σε δοκιμασία πριν αναλάβουν το αξίωμα ή από τη Βουλή ή από τους Νομοφύλακες.

 Ο Νυκτερινός Σύλλογος  υφίσταται για να διαφυλάττει τους νόμους και να εμβαθύνει στην κατανόησή τους. Στο όργανο αυτό συμμετέχουν οι άριστοι ιερείς, οι δέκα πιο ηλικιωμένοι από τους νομοφύλακες, οι εύθυνοι με κύρος και ο αξιωματούχος της εκπαίδευσης. Επίσης δικαίωμα συμμετοχής σε αυτό έχουν πρώην άρχοντες και άξιοι πολίτες, κυρίως όσοι έχουν ταξιδέψει στο εξωτερικό και κομίζουν κάτι καινούριο.  Κάθε ηλικιωμένος έχει δικαίωμα να φέρει στο Συμβούλιο και ένα νεώτερο άτομο, ηλικίας 30 – 40 ετών, πράγμα που φανερώνει και την παιδαγωγική δραστηριότητα του συλλόγου. Το Νυχτερινό Συμβούλιο είναι η ψυχή και η κεφαλή της πολιτείας. Είναι συγχρόνως φιλοσοφικός και πολιτικός Θεσμός. Η μελέτη του νόμου απαιτεί ειδική γνώση, η οποία κατακτάται με την κατάλληλη παιδεία αλλά και με μεθόδους που ίσως θα μας ξένιζαν, λ.χ. την κινησιολογία..  Η εξουσία του Νυχτερινού Συλλόγου βρίσκεται στη διανοητική και ηθική του ανωτερότητα και αυθεντία.

Στο πρώτο από τα 12 βιβλία του έργου ο Πλάτων αναφέρει:  «Ην γαρ καλούσιν οι πλείστοι των ανθρώπων ειρήνην, τούτο είναι μόνο κατ’ όνομα. Γιατί στην πραγματικότητα πάσαις προς πάσας τας πόλεις αεί πόλεμον  ακήρυκτον κατά φύσιν είναι.  Η ευ πολιτευομένη πόλις, δηλαδή το κράτος με το σωστό πολίτευμα, εξασφαλίζει τη νίκη στον πόλεμο εναντίον άλλων πόλεων – κρατών. Αυτό ισχύει για τις εξωτερικές σχέσεις αλλά ισχύει και στο εσωτερικό της πόλης, όταν εκδηλώνεται εμφύλια διαμάχη, η λεγόμενη στάσις!

Εννοείται πως πολύ σημαντική θέση στο έργο του Πλάτωνα και συγκεκριμένα στο έργο του νομοθέτη της Μαγνησίας έχει η παιδεία, η ακριβεστέραν παιδεία (170e). «Η παιδεία φέρει και νίκην, νίκη δε ενίοτε απαιδευσίαν». Ιδιαίτερη βαρύτητα έχει η παιδεία για τους νέους, καθώς η φύσις τους είναι διάπυρος (όλο φωτιά!). Η μουσική θα βοηθήσει τη νιότη ολιστικά: με τον ρυθμό της κινήσεως και την αρμονία μεταξύ οξέος και βαρέος ήχου θα δημιουργηθεί η χορεία =όρχησις:  χορός και ωδή….


Νάματα Παιδείας οι μύθοι του Αισώπου. Απουσιάζουν από το ελληνικό σχολείο.


Ο παρακάτω μύθος του Αισώπου είναι στα αρχαία ελληνικά, στη γλώσσα των Ελλήνων και των Ευρωπαίων. Ακολουθεί απόδοση και όχι μετάφραση στη ν. ε. εφ’ όσον η αρχαία ελληνική είναι η μητρική μας γλώσσα.

ππος κα βος κα κύων κα νθρωπος

Ζες νθρωπον ποιήσας λιγοχρόνιον ατν ποίησεν. δ τ αυτο συνέσει χρώμενος, τε νίστατο χειμών, οκον αυτ κατεσκεύαζε κα νταθα διέτριβε. Κα δή ποτε σφοδρο κρύους γενομένου, κα το Δις οντος, ππος ντέχειν μ δυνάμενος κε δρομαος πρς τν νθρωπον, κα τούτου δεήθη πως σκέπ ατόν. δ᾿ οκ λλως φη τοτο ποιήσειν, ἐὰν μ τν οκείων τν μέρος ατ δ. Το δ σμένως παραχωρήσαντος, παρεγένετο μετ᾿ ο πολ κα βος, οδ᾿ ατς δυνάμενος πομένειν τν χειμνα. μοίως δ το νθρώπου μ πρότερον ποδέξεσθαι φάσκοντος, ἐὰν μ τν δίων τν ριθμόν τινα παράσχ, κα ατς μέρος δος πεδέχθη. Τ δ τελευταον κύων ψύχει διαφθειρόμενος κε, κα το δίου χρόνου μέρος πονείμας σκέπης τυχε.

Οτω τε συνέβη τος νθρώπους, ταν μν ν τ το Δις χρόν γένωνται, κεραίους τε κα γαθος εναι· ταν δ ες τ το ππου τη γένωνται, λάζονάς τε κα ψαύχενας εναι· φικνουμένους δ ες τ το βος τη, ρχικος πάρχειν· τος δ τν το κυνς χρόνον νύοντας ργίλους κα λακτικος γίνεσθαι. Τούτ τ λόγ χρήσαιτο ν τις πρς πρεσβύτην θυμώδη κα δύστροπον. 



Απόδοση στα νεοελληνικά:
«Ο Ζεύς έπλασε τον άνθρωπο ολιγοχρόνιο, να ζει δηλαδή λίγα χρόνια. Ο άνθρωπος χρησιμοποιώντας τη σύνεση, όταν ερχόταν ο χειμώνας, κατασκεύαζε οίκους και έμενε εκεί.  Με το σφοδρό κρύο και τη βροχή του Θεού, ο ίππος δεν μπορούσε να αντέξει και ήρθε δρομαίος στον άνθρωπο παρακαλώντας τον να του προσφέρει σκεπή. Ο άνθρωπος του είπε πως δεν θα μπορούσε να το κάνει παρά μόνο αν το άλογο του παραχωρούσε ένα μέρος από χρόνια του. Εκείνο με ευχαρίστηση τα παρεχώρησε και σε λίγο καιρό νά σου και το βόδι, που δεν μπορούσε κι αυτό να υπομείνει τον χειμώνα.  Παρόμοια, ο άνθρωπος του είπε πως θα το υποδεχθεί μόνο εφ’ όσον του δώσει ένα μέρος από τα χρόνια του και αυτό του έδωσε. Στο τέλος ήρθε ο κύων (σκύλος) που αφανιζόταν από το ψύχος και δίνοντας μερίδιο από το χρόνια του βρήκε κι αυτός καταφυγή.

Έτσι, λοιπόν, οι άνθρωποι όταν βρίσκονται στα χρόνια που εξαρχής τους έδωσε ο Δίας είναι ακέραιοι και αγαθοί. Όταν έρθουν στην ηλικία του αλόγου γίνονται αλαζόνες και υψαύχενες (υπερφίαλοι). Φτάνοντας στα έτη του βοός μοχθούν για να κυριαρχούν. Και διανύοντας τα χρόνια του σκύλου γίνονται  οργίλοι και υλακτικοί (γαβγίζουν συνεχώς). Αυτό το τελευταίο θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει κανείς για να  χαρακτηρίσει έναν δύστροπο και θυμώδη γέροντα». 


Το αρχαίο ελληνικό λεξιλόγιο με την ακριβολογία του και τη λόγια γοητεία του θα έπρεπε να διδάσκεται στα δημοτικά σχολεία μέσα από τους μύθους του Αισώπου. Το πρωτότυπο κείμενο εξοικειώνει με την αρχαία ελληνική γλώσσα τους μαθητές, συμβάλλει στην καλλιέργεια εκλεπτυσμένης αισθητικής και φυσικά διδάσκει ήθος και σοφία.  Η αλληγορία με τα ζώα δίνει μια άλλη διάσταση στον ανθρώπινο βίο. Τα χαρακτηριστικά των ζώων που παίρνει ο άνθρωπος από τον ίππο, τον βουν τον κύνα μας προβληματίζουν και μας κάνουν να αναρωτηθούμε για την ανθρώπινη φύση. Η σύγκριση με τα πολιτικά ήθη είναι χρήσιμη γιατί η αλαζονεία, η κυριαρχία και η πάχυνση, καθώς και η οργίλη διάθεση είναι κοινή πορεία πολλών πολιτικών «ζώων» (κατά τον Αριστοτέλη,  ουχί τον …Βασίλη Λεβέντη).