Τρίτη 30 Ιανουαρίου 2018

Τρεις Ιεράρχες και Γρηγόριος Νύσσης, ο τέταρτος!



Η Ορθόδοξη Εκκλησιαστική παιδεία είναι ένα σημαντικό κομμάτι της ελληνοχριστιανικής παράδοσης, η οποία, ουσιαστικά, καθιερώνεται με το εκκλησιαστικό έργο των μεγάλων Πατέρων της Ορθοδοξίας του 4ου αιώνα: Μ. Βασιλείου, Γρηγορίου Νύσσης, Γρηγορίου Θεολόγου, Ιωάννη Χρυσοστόμου, Μ. Αθανάσιου.

Στις 30 Ιανουαρίου τιμούμε την ιερά Σύναξη των Τριών Ιεραρχών: Μεγάλου Βασιλείου, Γρηγορίου του Θεολόγου ή Νανζιανζηνού, Ιωάννη του Χρυσοστόμου. Η κοινή γιορτή τους καθιερώθηκε όταν ο Βυζαντινός επίσκοπος Ευχαϊτών και υμνογράφος Ιωάννης Μαυρόπους (11ο αιώνα) είδε σε όραμα τους τρεις σοφούς Πατέρες να είναι ενωμένοι πνευματικά και ψυχικά και να του ζητούν να σταματήσουν οι έριδες μεταξύ των χριστιανών για το ποιός από τους τρεις έχει τα πρωτεία. Έτσι καθιερώθηκε η κοινή γιορτή τους και ο Ιω. Μαυροπους συνέγραψε κοινή Ακολουθία αντάξια των μεγάλων Πατέρων. 


Επίσης σημαντικός Ιεράρχης της Ορθοδοξίας, εφάμιλλος των Τριών Ιεράρχών, ήταν ο Γρηγόριος Νύσσης.


Ο Ιεράρχης Γρηγόριος (335-395μ.Χ), Επίσκοπος Νύσσης Καππαδοκίας (372-376μ.Χ και 378-395μ.Χ) είχε καταγωγή από τον Πόντο και ήταν αδελφός του Μ. Βασιλείου επισκόπου Καισαρείας. Η επιφανής και πολύτεκνη οικογένεια, δηλαδή οι γονείς Βασίλειος και Εμμελεία, τα δέκα παιδιά τους και η γιαγιά (μάμμη) Μακρίνα, ζούσαν στον Πόντο.



Τα πρώτα γράμματα έλαβε ο Γρηγόριος όπως και ο αδελφός του Βασίλειος, στην Νεοκαισάρεια του Πόντου, όπου είχαν μεταβεί οι γονείς τους ύστερα από την παραμονή τους στην Καισάρεια, και για την παρακολούθηση της κτηματικής περιουσίας τους στα Άννησα (κοντά στον ποταμό Ίρι) αλλά και λόγω της επισφαλούς υγείας του Μ. Βασιλείου.

Επειδή ο πατέρας τους Βασίλειος, ο οποίος ήταν ρήτορας και συνήγορος δημοφιλής σε όλον τον Πόντο, πέθανε πρόωρα, ο Γρηγόριος ανατράφηκε με τις φροντίδες και τη διδασκαλία των μεγαλύτερων αδελφών του, του Βασιλείου και της Μακρίνας.

Ο Γρηγόριος διδάχθηκε τους αρχαίους Έλληνες ρήτορες, φιλοσόφους και επιστήμονες στην Καισάρεια της Καππαδοκίας, «πόλη περιφανή και μητρόπολη της ευγλωττίας», κατά τον Γρηγόριο Ναζιανζηνό.

Ο βαθυστόχαστος και, συγχρόνως, κατανοητός λόγος του θεολόγου, φιλοσόφου, ψυχολόγου και λογοτέχνη  Γρηγορίου και η γενναιόδωρη προσφορά του στις ανάγκες των λαών της Καππαδοκίας, της Αρμενίας, της Αλεξάνδρειας Αιγύπτου, της Κωνσταντινούπολης και γενικά της Μ. Ασίας και του Πόντου καθιστούν τον Ιεράρχη αυτόν της Ορθοδοξίας Πατέρα των Πατέρων.


Στο συγγραφικό έργο του ο Γρηγόριος Νύσσηςεπικαλείται τους θύραθεν σοφούς και ασκεί συχνά εποικοδομητική κριτική. Συγχρόνως, χρησιμοποιεί πολλά παραδείγματα από τις γνώσεις που είχε αποκτήσει πάνω στην ιατρική, βιολογία, αστρονομία, φυσική, χημεία κλπ. Ακόμη χρησιμοποιεί πολλά εκφραστικά μέσα, όπως παρομοιώσεις, μεταφορές, αντιθέσεις, ειρωνεία, ρητορικές ερωτήσεις, επαναλήψεις, την τεχνική του θεατρικού  διαλόγου κ.ά.

Συχνά στο έργο του υπάρχουν απορίες και αγωνίες υπαρξιακού τύπου, όπως για τα μεγάλα ερωτήματα της ζωής και του θανάτου, για την πορεία της ψυχής μετά θάνατον, για την ηθική, την αρετή, για την ουσία της ανθρώπινης ύπαρξης. Το εκπληκτικό με τον Γρηγόριο Νύσσης είναι ότι σε όλα έχει απαντήσεις! 

Δεν διστάζει να τονίσει με λογικά επιχειρήματα την ισότητα των δύο φύλων, αρσενικού και θηλυκού, επειδή και τα δύο είναι αρχέτυπα και συνδέονται με το αρχέγονο δημιουργικό κάλλος, του οποίου είμαστε κατασκεύασμα κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωση.

Ο λόγιος και ανθρωπιστής Γρηγόριος Νύσσης μπολιάζει την παλιά γνώση με τις νέες χριστιανικές αξίες που δίνουν έμφαση, περισσότερο από κάθε τι άλλο, στον Άνθρωπο. Ο άνθρωπος γίνεται το κέντρο της αναζήτησης και της κοινωνικής πρόνοιας.

Ας μη ξεχνούμε ότι ο Χριστιανισμός ενδιαφέρεται τόσο για την πνευματική υπόσταση των ατόμων όσο και για τις υλικές τους ανάγκες, εκεί όπου η φτώχεια και οι λιμοί μαστίζουν και αποδεκατίζουν ολόκληρους πληθυσμούς. Ο Γρηγόριος είναι υπέρμαχος της ειρήνης και τόνιζε πως «της ειρήνης επιφανείσης λύεται πάντα τα εκ του εναντίου συνιστάμενα πάθη»!

Ο Γρηγόριος Νύσσης άσκησε με το συγγραφικό του έργο τεράστια επίδραση στη διανόηση της Ευρώπης και στους μεγάλους συγγραφείς και δασκάλους του Διαφωτισμού και της Νεωτερικότητας.  Στην «Internet Encyclopedia of Philosophy» (IEP) ο Αμερικανός καθηγητής Donald Ross αναφέρει πως ο Γρηγόριος Νύσσης επηρέασε τον φιλελεύθερο Βρετανό στοχαστή John Locke, τον Γερμανό φιλόσοφο Immanouel Kant, τον Γάλλο Henri Berxon, ο οποίος μετέγραψε και επεξεργάστηκε στα γαλλικά την «ζωτική ορμή» σε  «elan vital» κ.ά.

Προσθέτω την επίδραση στον Άγιο Αυγουστίνο, στον Ολλανδό πάστορα, φιλόλογο και εκπρόσωπο του Ουμανισμού στην Αναγέννηση, Ντεσιντέριους Έρασμο, στον Αυστριακό ψυχαναλυτή Σίγκμουντ Φρόϋντ, στον Γάλλο υπαρξιστή Ζαν Πωλ Σάρτρ, στον Έλληνα φιλόσοφο Κορνήλιο Καστοριάδη και σε πολλούς άλλους.

Έχει ενδιαφέρον να «ακούσουμε» αυτούσιο τον λόγο, το «φθέγμα» του Γρηγορίου Νύσσης. Στο «Περί Ψυχής και Αναστάσεως» αναφέρει πως το σώμα αποτελείται από τα τέσσερα στοιχεία (πυρ, αήρ, χους, ύδωρ) και πως η ζωτική δύναμη που τα συνέχει σε ένα λογικό όν είναι η ψυχή. Η ψυχή δεν χάνεται, ούτε μετά θάνατον, διότι γίνεται η μεταχώρησις αυτής.

Ειρωνεύεται τους Επικούρειους, που καμώνονταν πως τα ήξεραν όλα και δογμάτιζαν πως η εν σαρκί ζωή είναι άψυχος(!) Πώς γίνεται αυτό; διερωτάται ο άγιος Γρηγόριος, αφού χωρίς την ζωοποιό δύναμη του εσωτερικού κόσμου του ανθρώπου θα αποδεικνυόταν το άτοπο, ότι η ζωή μας είναι νεκρή από τα γεννοφάσκια μας!




Κυριακή 21 Ιανουαρίου 2018

Η καρδιά της Ελλάδος χτυπά στη Θεσσαλονίκη και στο πάνδημο Συλλαλητήριο για την Μακεδονία 21/1/2018




Εθνικός Παλμός και ζωντάνια δονούν την ψυχή, το σώμα και το πνεύμα όλων των Ελλήνων που υπερασπίζονται τα δίκαια της Μακεδονίας μας, της πατρίδας του Μ. Αλεξάνδρου και του Αριστοτέλη, όπως φάνηκε από τη μεγαλειώδη συγκέντρωση την Κυριακή 21 Ιανουαρίου 2018 στο Συλλαλητήριο στη Θεσσαλονίκη!




Οι αρχαίοι Μακεδόνες μιλούσαν τη δωρική διάλεκτο και η λέξη Μακεδνός σημαίνει ψηλός, αυτός που έχει ανάστημα -το μήκος δωριστί είναι μάκος.  Η ελληνική γλώσσα διαδόθηκε με τα έργα των Ελλήνων Μακεδόνων Αριστοτέλη και Μεγαλέξανδρου στα πέρατα του κόσμου και η ελληνιστική κοινή γλώσσα έγινε η lingua franca της Ελληνορωμαϊκής αυτοκρατορίας. Στην ελληνική γλώσσα που καθιέρωσε ο Μ. Αλέξανδρος και οι Μακεδόνες επίγονοι στην Ασία, Ευρώπη και Αφρική, γράφτηκαν τα Ιερά Ευαγγέλια του Χριστιανισμού από τους Ευαγγελιστές Ματθαίο, Μάρκο, Ιωάννη και Λουκά.

Ο Μητροπολίτης κ. Άνθιμος και ο Στρατηγός κ. Φραγκούλης στο Συλλαλητήριο.

Περίπου στις 15:30, οι διοργανωτές της συγκέντρωσης ανακοίνωσαν από τα μεγάφωνα ότι οι συμμετέχοντες στο συλλαλητήριο ανέρχονται στους 500.000! Πολλά πούλμαν με πολίτες που θέλουν να φτάσουν στην συγκέντρωση έχουν «κολλήσει» στα διόδια των Μαλγάρων. Πηγές των διοργανωτών ανέφεραν ότι στη Θεσσαλονίκη έχουν φτάσει συνολικά 1.300 πούλμαν απ' όλη την Ελλάδα. «Να ανοίξουν τα Μάλγαρα, να διευκολύνουν τον κόσμο να έρθει εδώ»  ήταν η έκκληση που απηύθυνε στην Ελληνική Αστυνομία ο πρώην αρχηγός ΓΕΣ στρατηγός Φραγκούλης Φράγκος.



Ο Παναγιώτατος κ. Άνθιμος χαρακτήρισε το συλλαλητήριο «Ομολογία Εθνικής Πίστης». Κάλεσε τους εκκλησιαζόμενους στον Άγιο Δημήτριο, όπου πρωτοστάτησε στη Θεία Λειτουργία της Κυριακής, να πάνε στο συλλαλητήριο κι «αν μπορέσω  θα πάω και εγώ» είπε. Το ‘πε και το ‘κανε! Ο πρώτος ομιλητής ήταν ο Παναγιώτατος κ. Άνθιμος λέγοντας πως το πάνδημο Συλλαλητήριο είναι «Ομολογία Εθνικής Πίστεως. Η Μακεδονία είναι Ελλάδα και η Ελλάδα είναι Μακεδονία»!




Επίσης έφιπποι Κρητικοί έφτασαν στη Θεσσαλονίκη.

Το απόγευμα του Σαββάτου έφθασε στη Θεσσαλονίκη ομάδα Κρητικών από το Ηράκλειο, προκειμένου να δώσει το «παρών» στο «Συλλαλητήριο για τη Μακεδονία». Ντυμένοι με τις παραδοσιακές κρητικές στολές, με άλογα, μαντιναδολόγους και καλλιτέχνες κρητικής μουσικής, οι Κρητικοί κρατώντας μια ελληνική σημαία τραγούδησαν το «Πότε θα κάμει ξαστεριά» του Νίκου Ξυλούρη μπροστά από τον Λευκό Πύργο. Η συμμετοχή τους στο συλλαλητήριο, σύμφωνα με τους ίδιους, αποτελεί μία κίνηση στήριξης στους Μακεδόνες, με τους οποίους τους δένουν δεσμοί αδελφικοί από την εποχή των Μακεδονικών Αγώνων.


Αξίζει να κάνουμε μια αναδρομή στο παρελθόν και να θυμηθούμε πως οι αδελφοί Κύριλλος και Μεθόδιος, οι οποίοι ήταν οι διαφωτιστές των σλαβικών φύλων και εκχριστιάνισαν τα έθνη ως την Μοραβία και την Ρωσία, ήταν Θεσσαλονικείς.


Η Μακεδονική γη ανέδειξε και πολλούς ευεργέτες! Σημαντική προσωπικότητα και γουναράς στο επάγγελμα ήταν ο Μανωλάκης Καστοριανός. Το ισνάφι των ομογενών γουναράδων στην Κωνσταντινούπολη είχε μεγάλη δύναμη. Ο Μανωλάκης Καστοριανός ίδρυσε την Μεγάλη του Γένους Σχολή στην Κωνσταντινούπολη, με προτροπή του Πατριάρχη Διονυσίου Γ’ (1662-1665).




Οι Μακεδόνες πρωτοστάτησαν στα εθνικοαπελευθερωτικά κινήματα του 1821 με πρωτοπόρο τον Θεσσαλονικιό Γρηγόριο Ζαλύκη (Ζαλύκογλου), ο οποίος ίδρυσε στο Παρίσι το «Ελληνόγλωσσο Ξενοδοχείο» (1809), που ήταν ο πρόδρομος της Φιλικής Εταιρείας. Πρέπει πάντα να μνημονεύουμε τους Μακεδόνες ήρωες και εθνομάρτυρες Εμμανουήλ Παππά, Ιωάννη Φαρμάκη, Γιωργάκη Ολύμπιο, Γιώργο Λασσάνη. Κατά τη διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης πολλά παλικάρια συμμετείχαν στα σώματα των Αγγελή Γάτσου και Καρατάσου στα γεγονότα της Νάουσας και του Βερμίου.


Ο Μακεδονικός Αγώνας για την απελευθέρωση της Μακεδονίας από την Τουρκική κατοχή και για την αποσόβηση του βουλγαρικού μεγαλοϊδεατισμού ανέδειξε πολλούς ήρωες, τόσο γηγενείς όσο και πατριώτες από την Κρήτη, την Πελοπόννησο κλπ. Ο Δημήτριος Καλαποθάκης (1862-1921) ήταν δημοσιογράφος και εκδότης εφημερίδων, ο ιδρυτής και η ψυχή του Μακεδονικού Κομιτάτου στην Αθήνα, καταγόταν από την Αερόπολη της Μάνης.


Στον Μακεδονικό Αγώνα ο Παύλος Μελάς (1870-1904), γόνος αθηναϊκής, με ηπειρώτικες ρίζες, αριστοκρατικής οικογένειας, συνεργάστηκε με τον Κωνσταντίνο Μαζαράκη στην αποστολή των πρώτων Κρητικών Μακεδονομάχων. Θέλοντας να δώσει ώθηση στον Αγώνα, πήγε ο ίδιος για να πολεμήσει στην Μακεδονία. Μαζί του ήταν οι αξιωματικοί Α. Κοντούλης, Α. Παπούλας Γ. Κολοκοτρώνης.


Ως γενικός αρχηγός, ορισμένος από το Μακεδονικό Κομιτάτο, για τα σώματα της περιοχής Μοναστηρίου-Καστοριάς είχε αποστολή υψηλού κινδύνου που δυστυχώς απεδείχθη μοιραία. Στο χωριό Στάτιστα Καστοριάς (Κορέστεια χωριά) ο Μελάς και οι στρατιώτες του δέχθηκαν επίθεση. Στην συμπλοκή, και κάτω από αδιευκρίνιστες μέχρι σήμερα συνθήκες, ο Μελάς τραυματίζεται θανάσιμα από βόλι. Απορίες προκαλεί και ο «αποκεφαλισμός» του νεκρού Μελά, σε μια προσπάθεια σκύλευσης του πτώματος ή φυγάδευσής του(;)


Ίων Δραγούμης (1878-1920) ήταν γνήσιος πατριώτης πολιτικός και συγγραφέας και καταγόταν από το Βογατστικό της Καστοριάς. Γιος του πολιτικού Στέφανου Δραγούμη και αδελφός της Ναταλίας Δραγούμη, συζύγου του Παύλου Μελά, ο Ίων ανατράφηκε σε περιβάλλον ελληνοκεντρικής παιδείας και ένθερμου πατριωτισμού.


Πρόβαλλε το Μακεδονικό ζήτημα στον εγχώριο και διεθνή Τύπο και οργάνωσε ντόπια ένοπλα σώματα στην περιοχή της Καστοριάς. Μετατέθηκε εκτός Μακεδονίας: Αλεξάνδρεια Αιγύπτου, Κωνσταντινούπολη (όπου μαζί με τον συνοδοιπόρο του Αθανάσιο Σουλιώτη- Νικολαϊδη ίδρυσαν την «Οργάνωση Κωνσταντινουπόλεως»), Ρώμη, Λονδίνο, Πετρούπολη  κ.α. Στον Α’ Βαλκανικό Πόλεμο και στην παράδοση της Θεσσαλονίκης ήταν παρών και συνέταξε το πρωτόκολλο παράδοσης της πόλης στους Έλληνες, μετά από τις διαπραγματεύσεις με τον Ταχσίν Πασά.


Αξίζει να αναφέρουμε πως η θερμή σχέση των Μακεδόνων με τα γράμματα αποτυπώνεται και στην ίδρυση της Μακεδονικής Φιλεκπαιδευτικής Αδελφότητας. Ιδρύθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1871 από δραστήριους Έλληνες με καταγωγή από την δυτική Μακεδονία (από τον ιεροδιάκονο Στέφανο Νούκα, τον καπνέμπορο Κωνσταντίνο Θωμαϊδη κ.α.), με στόχο την καλλιέργεια των ελληνικών γραμμάτων. Η Αδελφότητα ίδρυσε το Γυμνάσιο και Οικοτροφείο Τσοτυλίου στο νομό Κοζάνης και το Κυριακάτικο Σχολείο του Λαού (Κυριακόν Σχολείον) στην Κωνσταντινούπολη.


Ο συγγραφέας Αθ. Γιομπλάκης αναφέρει πως ιεραπόστολος της ιδέας της Μακεδονικής Αδελφότητος με σκοπό τη δημιουργία Σχολής στην Μακεδονία ήταν ο Μητροπολίτης Νικαίας Ιωαννίκιος Κωνσταντινίδης ή Ραγκατζάς από το Ροδοχώρι Βοϊου. Ο διαπρεπής ιεράρχης διακρινόταν για την θεολογική του μόρφωση, την ελληνική παιδεία, το εκκλησιαστικό του ήθος και την θερμή του φιλοπατρία. Συνήγειρε όλες τις τάξεις της δυτικομακεδονικής παροικίας στην Κωνσταντινούπολη, με το κύρος που διέθετε σε πλούσιους και διανοούμενους, καθώς και στα ισνάφια, όπως των καλφάδων και των κτιστών. Το έτος 1873 θεμελίωσε το Γυμνάσιο Τσοτυλίου.

Πρωτοπόρος και συντελεστής στην υλοποίηση της ιδρύσεως της Αδελφότητος ήταν ο Κωνσταντίνος Θωμαϊδης από την Βλάστη. Σημαντικό ρόλο έπαιξαν ο Μητροπολίτης Γρεβενών Κλήμης, ο διάδοχός του Γεννάδιος Παπαρρούσης, ο Μητροπολίτης Σισανίου Θεόφιλος και ο Αγαθάγγελος.


Η μνήμη μας βοηθά στη σωστή αντίληψη των παρόντων διλημμάτων και μας απομακρύνει από ιδεοληψίες και δογματισμούς.