Η προέλευση της λέξης άνθρωπος καθομολογείται ως εκπορευόμενη από το άνω - θρώσκω. Το ρήμα θρώσκω έχει μια πορεία καταγωγής από το ρ. ύω, το οποίο δασύνεται. (Οι ψιλές και οι δασείες που χρησιμοποιούνται στο πολυτονικό σύστημα φυσικά σημαίνουν την προφορά της λέξης και αποδεικνύουν τη ρίζα πολλών εννοιών. Για το λόγο αυτό είναι χρήσιμο να ξαναγίνουν μέρος της παιδείας μας, επίσημα από το ελληνικό κράτος). Από το ύω προέρχεται το ρ. ρύω και το ρ. ρέω, ουρώ, ορούω. Επίσης ίδιας ρίζας είναι το ρ. όρνυμι, που σημαίνει ορμώ, εφορμώ, ξεσηκώνομαι, επαναστατώ (εξ' ου και το όνομα Ορέστης) και τα ρ. θόρνυμι και θρώσκω. Το τελευταίο σημαίνει σηκώνομαι προς τα πάνω, πετάγομαι, αναπηδώ, σκιρτώ, αλλά και επιβαίνω, βατεύω, γεννώ.
Όπως μας αναφέρει αναλυτικά ο ακαταπόνητος ερευνητής της ελληνικής γλώσσας και συγγραφέας Γ. Πρινιανάκης στο βιβλίο του Γλώσσα ελληνική: Η Γλώσσα των γλωσσών εκδ. Παπαζήση, η λ. θορός ή θόρος δηλώνει το γονιμοποιό σπέρμα. Σύμφωνα με τον αρχαίο λεξικογράφο Ησύχιο, ο θόρος σημαίνει βάτης, αφροδισιαστής, οχεία, έκκρισις του σπέρματος. Και θορειν (Ησ.) = πηδησαι, ορμησαι, οχευσαι. Και θόρνυσθαι (Ησ.) = γενναν, μίγνυσθαι, οχεύεσθαι, σπερμαίνειν. Όλες επίσης οι λέξεις που προηγούνται και παράγουν το ρ. θρώσκω δηλώνουν υγρότητα, ροή, αλλά και διέγερση, ορμή, μένος. Εξ' ου και Θούριος ύμνος! Σύμφωνα με τον κ. Πρινιανάκη η ετυμολογία της λέξης άνθρωπος από το άνω(!) θρώσκω είναι λανθασμένη. Ο ίδιος προτείνει μια άλλη ετυμολογική προέλευση, με την οποία και συμφωνώ.
Η ερμηνεία της προέλευσης μιας λέξης πρέπει να αποδίδει το κυρίαρχο ή αποκλειστικό χαρακτηριστικό της και να διασταυρώνεται πολλαπλώς. Έτσι για τον άνθρωπο, το κυριάρχο χαρακτηριστικό του είναι το έλλογον, αυτός που έχει λόγο, ομιλία και λογική. Ο αρθρώνων ή αναρθρών όπα, δηλάδή φωνή έλλογη. Εξάλλου, όταν ο άνθρωπος είναι μικρός, είναι νήπιος και έλλοπας, δηλαδή του ελλείπει ο λόγος (νήπιος = νη έπος = όχι λόγος). Επίσης όταν είναι μωρό δεν μπορεί να μιλήσει (μωρό = μη ερόν, από τον μέλλοντα του ρ. λέγω, ερώ). Φυσικά αυτός που δεν μιλάει είναι και μωρός και μωρουλός και μουρλός!
Και ο Πλάτων στον Κρατύλο (399γ) αναφέρει ότι το όνομα άνθρωπος σημαίνει ο αναρθών ά όπωπεν, δηλαδή αυτός που αρθρώνει λόγο για εκείνα τα οποία έχει δει. Ο τύπος όπωπα (όπως και ο τύπος εώρακα) είναι παρακείμενος του ρ. ορώ. Είναι γνωστό ότι στον Κρατύλο διαχέεται ένα ειρωνικό και παιγνιώδες πνεύμα. Πάντως εδώ η προσέγγιση είναι εν μέρει σωστή. Ο άνθρωπος λοιπόν αρθρώνει λόγο, ο οποίος βγαίνει από το στόμα. Η λ. όπα ή οπά είναι δωρική. Στην ιωνική και στην ομηρική απαντάται και ως όπη. Στους Ομηρικούς Ύμνους ακόμη βρίσκουμε τον τύπο όπις -ιδος, που δηλώνει το μάτι ή τον οφθαλμό, ως τα πανθ' ορά. Η ρίζα της λ. όπα, δηλαδή το οπ- μας δίνει τη λ. οπή, η οποία δεν είναι ακριβώς η τρύπα. Η οπή δηλώνει το άνοιγμα μέσα από οποίο βλέπουμε. Επίσης ως οπή με τη γενικότερη έννοια χαρακηρίζεται και το στόμα. Στομφάζω, μιλώ με στόμφο. Μπούκα, bucca, bucino, που σημαίνει σαλπίζω με μικρή σάλπιγγα, που καταφανώς έχει σχέση με τον ήχο. Η λ. οπή δίνει τη λ. όπα, που δηλώνει το έπος = λόγος. Φυσικά και η λ. έπος προέρχεται από τη λ. όπα
Το συμπέρασμα είναι ότι στις λέξεις όπα - οπή - όπη - έπος - όπις έχουμε νοηματική ταύτιση του ανοίγματος, του βλέπειν και του ηχειν. Για το λόγο αυτό η λ. όπα και οπά δηλώνει ταυτόχρονα τον ήχο και το άνοιγμα. Σύμφωνα με τον Ησύχιο: οπά = θυρίς η εκ του κεράμου και φωνήν, και όπα γηρύοντες = φωνήν φθεγγόμενοι. Οψ (η ρίζα οπ- με κατάληξη ς, όπ-ς =οψ), (Ησ.) = όψις, οφθαλμός ή φωνή. Η δωρική λέξη όπα ή μάλλον η όμοια ιωνική όπη μας είναι περισσότερο γνωστή ως δεύτερο συνθετικό του ονόματος της Μούσας Καλλιόπης. Η λ. Καλλιόπη δηλώνει τη με κάλλος φθεγγόμενη, την καλλίοπο,την ομιλούσα με καλλιέπεια. Η Μούσα Καλλιόπη είναι η προστάτιδα Μούσα της καλλιέπειας, της ηδυέπειας, της ορθοέπειας, με άλλα λόγια είναι η Μούσα του λόγου, της λογοτεχνίας, της τέχνης του λέγειν.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου